Als medewerkers flexibel zijn, kunnen gedwongen ontslagen voorkomen worden, is de gedeelde visie in gemeente Oss op basis van een strategische personeelsplanning. Medewerkers hebben wel werkgarantie, maar geen baangarantie. Een mobiliteitscentrum ondersteunt medewerkers in hun ontwikkeling; leidinggevenden bieden hen de ruimte om te bewegen. Een groot aantal medewerkers is succesvol ‘on te move’.
Het mobiliteitscentrum van gemeente Oss helpt mensen om loopbaanstappen te maken. Het biedt individuele medewerkers maatwerkproducten en -diensten - zoals loopbaanadvies en coaching, organiseert groepsgerichte cursussen en netwerkbijeenkomsten en het beheert een klussenbank voor opdrachten binnen en buiten de gemeente.
Mobiliteitscentrum
Projectleider Karin Vos startte in 2010 het centrum binnen een paar dagen. Ze kocht een lamp, liet er een logo op drukken, hing ‘m boven een tafel op de afdeling P&O, en vanaf dat moment was het mobiliteitscentrum ‘in bedrijf’. Naast de overlegtafel plaatste Vos een klussen- en vacaturebord. Dit was zeer tegen de wens van de architect van het onlangs gerenoveerde gemeentehuis. Die wilde de wanden ‘schoon’ houden. Maar Vos zette door, want zo’n bord is volgens haar de enige manier om mensen die zich nog niet actief oriënteren op een nieuwe baan te attenderen op mogelijkheden.
Nauwelijks budget
Het mobiliteitscentrum heeft nauwelijks budget, want de afdelingen betalen de kosten voor leren, ontwikkelen en netwerken uit hun opleidingsbudgetten. Bepaalde cursussen, zoals Verken je Talent, geeft het mobiliteitscentrum voor werknemers van de gemeente Oss en betalende externen. Met twee externe deelnemers die betalen zijn de kosten voor de cursus gedekt.
Elk kwartaal presenteert Vos de feiten en cijfers van het mobiliteitscentrum aan de OR en het managementteam. Daarnaast maakt het centrum periodieke nieuwsbrieven en filmpjes om loopbaansuccessen breed te delen. Het maken van een filmpje wordt als klus aangeboden op het klussenbord. Zo vermijdt het mobiliteitscentrum inhuur en kunnen mensen zich – wederom tegen lage kosten - ontwikkelen. Mobiliteit is binnen gemeente Oss dus voor en door medewerkers.
Wat levert het op in Oss?
De Osse mobiliteitsaanpak leidt niet aantoonbaar tot een lager verzuim alhoewel er momenteel geen sprake is van werk gerelateerd verzuim, aldus OR-voorzitter Jos Wingens. De aanpak leidt ontegenzeggelijk wel tot loopbaansucces, getuige de vele goede voorbeelden. Martien van Hoof, teamleider Werk en Inkomen, ziet ook meer bevlogenheid: “Mensen gaan doen waar ze in geïnteresseerd zijn; van sleur naar verlangen.” Gemeentesecretaris Marie-Louise van Schaijk vindt dat vakmanschap en inzetbaarheid zijn toegenomen door een betere matching van mensen op taken. De mobiliteitsaanpak leidt volgens haar niet tot het terugdringen van ongewenst verloop, “want elk verloop is gewenst”.
Natuurlijk baal je als mensen weggaan, maar dat hoort bij de mens. Ontwikkeling zit in onze genen. En bovendien duurt het binden van medewerkers maar twee loonstrookjes lang.
Van Hoof schetst een bijkomend voordeel: “Door mobiliteit haal je kanjers binnen, ook vanuit je eigen organisatie. Er komen talenten in mensen naar boven die we niet voor mogelijk hadden gehouden.”
Waarom is Oss met O&M aan de slag?
Met het oog op toekomstige bezuinigingen maakte Karin Vos in 2010 voor heel de gemeente een strategische personeelsplanning. Hieruit bleek dat door vergrijzing en natuurlijk verloop (demografie) gedwongen ontslagen niet nodig waren. Ook werd duidelijk dat het werk in de komende jaren aanzienlijk verandert. Sindsdien communiceert gemeentesecretaris Van Schaijk open en transparant: “We kunnen je wel een werk-, maar geen baangarantie geven.”
De OR, die vanaf het begin is meegenomen in de besluitvorming, onderschrijft deze boodschap. OR-voorzitter Jos Wingens staat positief tegenover mobiliteit, mits er voldoende veiligheidspallen worden ingebouwd waardoor mensen in beweging durven te komen. Bijvoorbeeld door het proefdraaien op nieuwe taken via tijdelijke klussen.
Mensen hebben een veilige haven nodig om in een klus te stappen. Overigens, vaak krijgen ze door een klus zoveel meer eigenwaarde dat ze uiteindelijk niet terugkeren in die veilige haven.
Tijdens een mobiliteitstraject krijgen medewerkers steun vanuit het mobiliteitscentrum, dat naar aanleiding van de strategische personeelsplanning startte. Ze worden niet overgeheveld naar het mobiliteitscentrum (O&M strategie): De leidinggevende blijft verantwoordelijk voor de medewerker, ook als het werk geleidelijk verdwijnt en de medewerker gaandeweg het traject andere klussen oppakt of gedetacheerd wordt op een andere afdeling. “Voor een leidinggevende is dat niet altijd gemakkelijk”, vertelt Martien van Hoof.
Binnen zijn team verdween de functie van consulent inburgering. Als teamleider zette hij zelf de eerste stappen richting ander werk met zijn medewerkers. Tijdens een teambijeenkomst bespraken medewerkers wat het verdwijnen van het werk met ieder van hen persoonlijk deed. Daarna kwam iedereen individueel in beweging. Het mobiliteitscentrum hielp hen hierbij en inmiddels is iedereen ‘on the move’. Gemeentesecretaris Van Schaijk ziet het zo het liefste. Zij gelooft in een leven lang leren, met aandacht voor individuele wensen en mogelijkheden van mensen: “Jezelf op eigen wijze en tempo ontwikkelen mag, maar permanent stilstaan niet.” (O&M attitude).
De belangrijkste engelen zijn leidinggevenden die mobiliteit ten volle steunen, ook als dat lastig te combineren valt met alledaags werk dat gedaan moet blijven worden.
Engelen en beren
Toekomstige bezuinigingen (beer) versnelden de ontwikkeling van een integrale mobiliteitsaanpak. Inmiddels is er binnen gemeente Oss sprake van een ware ontwikkelcultuur. De proactieve aanpak van het vraagstuk en goede onderlinge gesprekken (engelen) tussen OR, bestuurder, leidinggevenden en het mobiliteitscentrum hebben daartoe bijgedragen. Teamleider Van Hoof ziet een mogelijke beer in de teleurstelling die mensen ervaren wanneer zij door een mobiliteitstraject weten wat ze kunnen en willen en daar vervolgens geen passende baan bij vinden.
Karin Vos beaamt dit, maar ziet het - met leidinggevenden als Van Hoof - positief in. “De belangrijkste engelen”, zegt zij, “zijn leidinggevenden die mobiliteit ten volle steunen, ook als dat lastig te combineren valt met alledaags werk dat gedaan moet blijven worden.” “Door mobiliteit haal je kanjers binnen, ook vanuit je eigen organisatie. Er komen talenten in mensen naar boven die we niet voor mogelijk hadden gehouden”
Gemeente Oss 10 reflectie van de onderzoeker
Dialoog tussen werkgever (de gemeentesecretaris) en werknemers (OR) vormt de basis van de integrale mobiliteitsaanpak van gemeente Oss. Die dialoog is open en transparant, zeggen alle betrokkenen. Een strategische personeelsplanning zorgde voor een gedeelde visie op nut en noodzaak van mobiliteit. Een belangrijk startpunt, van waaruit het mobiliteitscentrum –in samenspraak met leidinggevenden –nu concrete ondersteuning biedt aan medewerkers om te bewegen.
Gemeente Oss is daarmee een schoolvoorbeeld van co-creatie. Belangrijkste uitdaging is om de kwaliteit van de dialoog te waarborgen, op het moment dat de huidige gesprekspartners (gemeentesecretaris, OR-voorzitter, projectleider mobiliteit) zelf in beweging komen.
Uit het boekje: 'Zo Kan het Ook!'
Maart 2014
