Tussen de manshoge toekomstbeelden van de Demosphere-expositie worden deelnemers in groepjes van vier aangespoord om een ‘Companion’ te maken. Een Companion? Ja, een digitale collega, een AI-ambtenaar, de publieke dienstverlener van de toekomst zeg maar. De conclusie na drie kwartier sparren, knippen en plakken? Een nuttige exercitie, zo’n Companion creëren, maar kunstmatige intelligentie is nog geen affectieve intelligentie. Mensen van vlees en bloed én empathie blijven nodig.
Het jonge ambtenarennetwerk Futur pleit voor een creatieve transformatie van de overheid. En een van de manieren waarop Futur hier samen met Scape Agency aandacht voor vraagt is de Public Service Companion. Deze Companions zijn verbeeld in kunstwerken en worden tentoongesteld in de Demosphere-expositie. Deze kleurrijke en futuristische kunstwerken hádden kunnen zorgen voor inspiratie voor de deelnemers van vandaag. Alleen werden de deelnemers zo voortvarend aan de slag gezet, dat daar weinig tijd voor was. Gelukkig vonden ze meer dan voldoende inspiratie in elkaar en in de opdracht.
Superkrachten
De opdracht in de workshop: ontwerp een digitale ambtenaar zodat je burgers actiever kunt ondersteunen met geavanceerde technieken. De ervaring van de burger is het startpunt van de opdracht.
Wie is je burger, welk probleem ervaart hij, welke functie heeft jouw Companion en hoe gaat hij het probleem oplossen? Verschillende kaartjes met mogelijke problemen en uitdagingen en superkrachten versnellen het ontwerpproces. Vooral de superkrachten deden het goed bij de groepjes. Altijd handig als je een joker hebt en zomaar een datawhisperer, conflict resoluter, future visionair of sustainability innovator kunt inzetten.
Het grappige is dat we vooraf twijfelden of we deelnemers zo ver zouden krijgen om daadwerkelijk te gaan knippen en plakken. Maar de creatieve krachten kregen de vrije loop. En ondanks het snelle proces werd toch helder waar we met elkaar op zoek zijn: een toekomstbestendige en innovatieve overheid die zorgt voor betere dienstverlening.
Companions
Als de verschillende uitgangspunten op papier zijn gezet, gaan de groepen knippen en plakken om de Companion echt te verbeelden. ‘Vriendje nabij’ maakt bijvoorbeeld mogelijk dat eenzame mensen elkaar makkelijker vinden. De Companion krijgt de looks van deels een oudere bebaarde man, deels een jonge vrouw.
Een kop koffie en een muziekinstrument illustreren mogelijke activiteiten, de vlinders de luchtigheid die de ontwerpers nastreven met hun Public Service Companion. Companion ‘Wij zijn buddy’ weet alles van de wijk en kan goed schakelen tussen alle partijen en overheidsdiensten. Digitale medewerker ‘Bas’ is 24/7 beschikbaar en zorgt voor minder wachtrijen waardoor er meer tijd vrijkomt voor mensen die fysiek langskomen.
De Haagse HR-Companion ‘Koosje’ gebruikt alle IT-systemen en AI-opties om sollicitanten snel en helder richting werk te leiden. ‘Koos’ heeft zoveel data beschikbaar dat hij alle vragen intern en extern kan beantwoorden. Companion ‘Kirk’ is medewerker burgerzaken en zorgt voor een veel snellere afwikkeling van bijvoorbeeld het aanvragen van paspoorten.
Menselijke maat
Een rondje langs de verschillende werkstukken laat zien wat nog het grote gemis is bij iedere Companion: empathie en de menselijke maat. Meerdere groepen hebben het als superpower ingezet, tegelijkertijd beseffend dat kunstmatige intelligentie nog geen affectieve intelligentie is. “Daar wil je toch echt mensen van vlees en bloed voor in kunnen zetten”, concludeert workshopleider Lars van Vianen namens de groep.
Demosphere-expositie
De Demosphere-expositie met de thematische lenzen alsnog bekijken? Dat kan op de Dutch Design Week, van 19 tot en met 27 oktober in Eindhoven. En een extraatje: de Companion die tijdens het A&O Fondsen Festival de meeste stemmen kreeg, wordt ontwikkeld tot thematische lens door Futur en Scape Agency. De lenzen kun je zien als lichtgevende portalen naar de nabije toekomst.
Elke lens belicht een specifiek gebied van overheidstransformatie, van de circulaire economie tot de overheidsorganisatie zelf en het onderwijs. De expositie laat zien hoe platformtechnologie snelle besluitvorming en responsieve beleidsontwikkeling mogelijk kan maken. De lenzen nodigen bezoekers uit om toekomstige scenario's voor openbaar bestuur te verkennen en te co-creëren.
Niet alleen maar bijblijven maar ook vooroplopen? Drie tips!
- Wil je een responsieve overheid zijn? Benut verbeeldingskracht, creativiteit en nieuwe technologieën om erachter te komen wat er leeft in de maatschappij.
- Zet de traditionele beleidscyclus eens op z’n kop; begin ergens halverwege of werk de ‘verkeerde’ kant op. Dit kan weleens tot creatieve ideeën leiden.
- Gun jezelf superkrachten: wat zou je kunnen bereiken als je opeens een future navigator, proces optimizer of information curator zou zijn? Droom groot!
Als je een responsieve overheid wil zijn, moet je weten wat er leeft in de maatschappij. Dan kan zo’n AI-collega een schat aan extra informatie opleveren en ook de nodige diensten verlenen. Toch denk ik niet dat een machine de mens zal kunnen vervangen, want menselijk contact blijft gewenst. De kunst is te zoeken naar een gebalanceerde hybride vorm.
