Met de Omgevingswet wil de overheid de regels voor ruimtelijke ontwikkeling vereenvoudigen en samenvoegen. Hierdoor zal het werken bij de gemeente fundamenteel veranderen. De nieuwe wet bundelt 26 wetten en honderden andere regelingen voor onder meer ruimtelijke ordening, infrastructuur, milieu en water. Dit vraagt om een andere manier van samenwerken en heeft een grote impact op het werk bij gemeenten. We geven je hier praktische informatie, instrumenten (gespreksstarter) en events aan naast handige rapporten die je helpen bij de voorbereidingen op deze andere manier van werken.
Initiatiefnemer centraal
In de Omgevingswet staat de initiatiefnemer centraal. Dit betekent voor gemeenten, provincies, waterschappen, omgevingsdiensten, veiligheidsregio’s en het Rijk een integrale aanpak van intiatieven en opgaven. De Omgevingswet zal leiden tot:
- 1-loket voor aanvragers
- minder en daardoor overzichtelijke regels
- meer ruimte voor initiatieven
- lokaal maatwerk
- vertrouwen
Invoering Omgevingswet
De invoeringsdatum van de Omgevingswet is op nieuw uitgesteld. Minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, CDA) heeft het uitstel dinsdag 2 februari 2022 in brieven aan de Eerste en Tweede Kamer laten weten. Hiermee wordt de Omgevingswet voor de derde keer in twee jaar tijd uitgesteld. Volgens De Jonge is invoering per juli dit jaar onverantwoord omdat in de praktijk de dienstverlening aan burgers en het bedrijfsleven in gevaar kan komen. Vertraging in de oplevering van het Digitaal Stelsel Omgevingswet DSO en de coronacrisis liggen hieraan ten grondslag.
Extra voorbereidingstijd
In het 'extra' jaar moeten alle gemeenten aan de minimum vereisten voor invoering voldoen en zijn aangesloten op het DSO. OP deze manier is er nog ruimte om te oefenen met het DSO. Ook het voorbereiden op de andere manier van (samen)werken krijgt met dit jaar een extra impuls. Veel overheden maken hiervan dan ook gebruik om te kijken waar zij in de ontwikkeling van hun organisatie nog scherpte en verdieping kunnen aanbrengen.
Anders (samen)werken
Misschien nog wel belangrijker dan de letter is de bedoeling - ook wel de geest - van de Omgevingswet. De wet beoogt een integrale manier van kijken naar de verschillende opgaven in het ruimtelijk domein. Dit betekent voor iedereen in de keten en op alle niveaus een andere manier van werken en samenwerken; binnen je eigen gemeente, met inwoners en bedrijven in je regio en met je collega’s bij de provincie, waterschappen en het Rijk. Hierbij faciliteert A&O fonds Gemeenten de sector. Wij helpen medewerkers uit de sector om zich aan te passen aan en mee te bewegen met een andere manier van (samen)werken.
Online Werkateliers Leidinggevenden
In al deze ontwikkelingen spelen leidinggevenden een sleutelrol. Om beter te begrijpen wat je in jouw rol als leidinggevenden beter of anders kunt doen om medewerkers voor te bereiden op die Omgevingswet bieden we een (online) werkatelier Omgevingswet aan. In een dagdeel nemen we mee langs de hoofdlijnen van de Omgevingswet en wat de wetswijziging betekent voor de diverse rollen in jouw organisatie. Zodra er nieuwe werkateliers georganiseerd worden vind je deze hier en in onze agenda.
Collegereeks Omgevingswet OR-leden
Door de invoering van de Omgevingswet veranderen het speelveld, de spelregels en het werk. Dat heeft impact op de rollen voor medewerkers die werkzaam zijn in het ruimtelijk domein. Er wordt een beroep gedaan op andere competenties en talenten. Het is dus belangrijk dat OR-leden zich goed voorbereiden op de wetswijziging zodat zij in hun rol als OR-lid een goed ingelichte gesprekspartner zijn voor medewerkers, directie en het bestuur. Daarom organiseerden de drie A&O-fondsen: (Gemeenten, Waterschappen en Provincies) en de drie bonden CNV, FNV en CMHF om samen de Collegereeks Omgevingswet OR-leden.
De collegereeks omvatte 4 colleges waarin telkens een gastsprekers - experts op zijn/haar gebied - een thema behandelde. In het college De Bedoeling is ingegaan op het waarom van de wetswijziging. In het het college De Werking is de inhoud en werking op hoofdlijnen besproken en zijn de instrumenten toegelicht. In het college De Kansen is vooral stilgestaan bij de impact van de Omgevingswet op de functies en rollen voor de medewerkers en de loopbaan kansen. En het laatste college Aan de slag ging over de rol van de OR, wat je als OR-lid kan doen en op welke wijze de OR het gesprek aan kan gaan met directie en/of bestuur.
Alle informatie en output Collegereeks beschikbaar
OR-leden of andere betrokkenen bij de Omgevingswet kunnen de opnames van de vier colleges en alle informatie en output van deze colleges via de link hieronder vinden op onze website.
Voor meer informatie en inspiratie verwijzen we je ook graag naar de websites van de Rijksoverheid of bijvoorbeeld de twee OMOOC-series. Aan de hand van praktische en relevante voorbeelden doe je allerlei inzichten op en leveren ze je tips die teams op weg kunnen helpen.
Twee OMOOC-series & Toolkit
Voor meer informatie en inspiratie verwijzen we je ook graag naar onze twee OMOOC-series. Hierin staan de veranderde rol van de overheid en de andere manier van (samen)werken centraal. Aan de hand van praktische en relevante voorbeelden doe je allerlei inzichten op en leveren ze je tips die teams op weg kunnen helpen. De tweede serie kan ook als werkvorm worden ingezet.
Om de dialoog over samenwerken te faciliteren, is een toolkit bijgesloten die daarbij een handig hulpmiddel vormt. Deze bestaat uit een set van 16 kaarten met vragen en een format om inzichten en goede voornemens op vast te leggen. Je kunt deze gebruiken tijdens een (team)overleg om het thema samenwerken te verdiepen en hierdoor de samenwerking intern en extern te verbeteren.
Meer informatie
Voor vragen over of reacties op onze activiteiten of heb je andere inhoudelijke vragen, stuur dan een mail naar secretariaat@aeno.nl.
Het programma ‘Aan de slag met de Omgevingswet’ biedt je een Gespreksstarter Veranderprofielen aan. Het document geeft handvatten voor een gesprek over de verandering in houding en gedrag die de Omgevingswet vraagt.
Het helpt je om inzicht te krijgen in de veranderingen die de Omgevingswet van verschillende rollen vraagt. Het helpt om het gesprek over competenties en vaardigheden te voeren. Of u nu medewerker, projectleider invoering Omgevingswet, leidinggevende of HR-adviseur bent.
De Gespreksstarter Veranderprofielen bestaat uit 4 onderdelen:
- veranderprofielen
- competenties in ontwikkeling
- processtappen kerninstrumenten
- Omgevingswet in vogelvlucht
Hieronder is de gehele Gesprekstarter Veranderprofielen te downloaden in pdf. Ook vind je nog een handige link met meer informatie over de gespreksstarter waarmee je aan de slag kan.
A&O fonds Gemeenten geeft zelf diverse publicaties uit, maar deelt ook graag interessante publicaties van anderen. Zo ook over de Omgevingswet.
1. Wijkgericht Werken
In dit werkdocument presenteren we alle lessen uit de werkplaatssessie waar gewerkt is aan de vraag: Hoe geef je als gemeente succesvol en effectief vorm aan wijkgericht werken? Wijk- en sectorambtenaren van de zes gemeenten Coevorden, Oss, Oost Gelre, Overbetuwe, Almelo en Zwijndrecht hebben hieraan bijgedragen. Dit document bevat waardevolle casuïstiek, adviezen en tips voor gemeenten die aan de slag willen óf zijn met wijkgericht werken en de Omgevingswet.
2. Rapport ‘Waar haal je ze vandaan?’
Onderzoek
Het A&O fonds Gemeenten heeft laten onderzoeken hoe gemeenten hun arbeidsmarktcommunicatie inzetten om het juiste talent te kunnen aantrekken.
Bijna alle gemeenten hebben vacatures en 14% ervan staat zelfs al langer dan een half jaar open. Gemeenten willen snel reageren op de veranderende arbeidsmarkt, zich goed presenteren als aantrekkelijke werkgever en de juiste mensen aantrekken voor het vele interessante werk dat er is.
Als belangrijkste knelpunten zien gemeenten:
- onbekendheid met de gemeente als werkgever
- onervarenheid met werven in een krappe markt
- gebrek aan actuele arbeidsmarktinformatie
- De grootste valkuil voor gemeenten? Dat is het vasthouden aan werkervaring.
De resultaten van dit onderzoek zijn gebundeld in het rapport ‘Waar haal je ze vandaan?’ Het rapport geeft naast de onderzoeksresultaten ook tips en hulpmiddelen waar gemeenten hun voordeel mee kunnen doen.
Ken je kandidaat
Een effectieve wervingsstrategie is gebaseerd op actuele informatie over je doelgroep. Voor de zes meest schaarse doelgroepen hebben we die informatie over arbeidsmarktgedrag bij elkaar gebracht in overzichtelijke factsheets.
De data worden regelmatig geactualiseerd. Zo leer je je kandidaten kennen en kun je hen benaderen op de manier die bij hen past. Resultaat? Meer en ‘betere’ sollicitanten!
3. Technologie Impact Verkenning (TIV) Fysiek Domein
In het kader van een onderzoek naar de invloed van technologie op arbeid in gemeenten (zie publicatie Digitale Transformatie deel 2 hieronder), zijn meerdere ‘Technologie Impact Verkenningen’ (TIV’s) gedaan, waaronder één voor het Fysiek domein.
In deze TIV lees je meer over het huidige gebruik van technologie in het domein, maar ook over de impact op korte en lange termijn. Denk hierbij aan technologie ter ondersteuning van de invoering van de Omgevingswet. Op lange termijn speelt de ontwikkeling van Smart Cities een belangrijke rol.
4. Data in de stad
Gemeenten beschikken over steeds meer data binnen het sociale, economische en fysieke domein. Dit soort data zijn enorm waardevol, want hiermee kun je vraagstukken beter duiden en begrijpen en beleid gerichter opstellen of aanpassen. Daarmee kun je de stad aantrekkelijker, duurzamer en leefbaarder maken.
Hoe en waar begin je dan? Welke data kun je op welke manier inzetten? En hoe borg je de publieke waarden die hiermee gemoeid gaan? Het magazine over Data in de stad biedt antwoorden, inspiratie én het stappenplan 'Een goede start met data'.
5. Stakeholdersanalyse
Voor de Omgevingswet werkt elke gemeente samen met andere organisaties. Om inzicht te krijgen in deze verschillende ‘stakeholders’ en de rol die zij vervullen in de samenwerking, is een overzicht ontwikkeld met vier soorten rollen.
- Beslissers: stakeholders die beslissingen nemen over het project. Zij kunnen de ‘stekker eruit trekken’.
- Beïnvloeders: stakeholders die formeel of informeel invloed uitoefenen op het project. Zij organiseren zich om invloed uit te oefenen op het project.
- Uitvoerders/leveranciers: stakeholders die een rol spelen bij de uitvoering van het project of kennis kunnen leveren. Zij stellen kennis, middelen of bijvoorbeeld mensen beschikbaar.
- Gebruikers/afnemers: stakeholders die worden geraakt door de gevolgen van het traject.
Naast de verschillende rollen is ook in beeld gebracht op welke manier men deze rol vervult:
- Meebeslissen: dit zijn de stakeholders die niet zozeer vanuit hun formele rol besliskracht hebben, maar vanuit hun doorslaggevende invloed op het project of in de uitvoering.
- Meewerken: hier staan de stakeholders die daadwerkelijk mee zullen werken aan het project.
- Meedenken: dit zijn de stakeholders waarvan het projectteam een bepaalde inhoudelijke inbreng wil krijgen.
- Meeweten: deze stakeholders spelen geen actieve rol in het project, maar moeten wel op de hoogte gehouden worden.
Het overzicht kan gebruikt worden om voor de eigen gemeente de stakeholders in beeld te brengen. Ook geven we je een aantal Gouden Tips voor het goed kunnen uitvoeren van jouw rol als stakeholder
6. VGS Rapport: Leren decentraliseren
In opdracht van de Vereniging van Gemeentesecretarissen in samenwerking met het A&O fonds Gemeenten en het ministerie van BZK heeft BMC-onderzoek gedaan naar de nieuwe rol van gemeentesecretarissen door de Omgevingswet.
Wat zijn de lessen uit de drie decentralisaties in het sociaal domein voor de invoering van de Omgevingswet én wat betekent dat voor de rol van de gemeentesecretaris?
Conclusies
Volgens gemeentesecretarissen is de belangrijkste opgave, zowel in het fysiek als sociale domein, de andere houding en rol van de gemeente. De focus in de praktijk ligt met name op de transitie (het inregelen van de verplichtingen).
Gemeentesecretarissen grijpen de decentralisaties in het sociale en fysieke domein aan om hun sturingsintenties tegen het licht te houden.
