Ongeveer 45% van de gemeenteambtenaren zegt veel werk te moeten doen voor de gemeente. Circa 30% zegt erg snel te moeten werken. Uit onderzoek blijkt dat hoge taakeisen niet perse leiden tot hoge werkdruk. De ervaren werkdruk hangt samen met het type organisatie, persoonskenmerken en de mate van autonomie die medewerkers ervaren.
Dit is onderzocht door Venster voor Medewerkers (ICTU) op basis van het Werkonderzoek 2022 (BZK/CBS). Op verzoek van A&O fonds Gemeenten zijn de resultaten apart gepubliceerd in een sectorrapport gemeenten. Je kunt het volledige rapport nu hieronder downloaden.
Actueel thema
Werkdruk is een relevant en actueel thema voor gemeenten bleek uit de afgelopen Personeelsmonitor 2022; ruim 90% van de gemeenten gaf aan dat werkdruk een actueel HR-thema is. Uit het eerste sectorrapport bleek dat gemeenteambtenaren over het algemeen (zeer) tevreden zijn met hun baan en het team waarin zij werken. Over de hoeveelheid werk zijn zij minder tevreden.
Werkdruk onder gemeenteambtenaren
Uit het sectorrapport blijkt dat 45% van de gemeenteambtenaren naar eigen zeggen veel werk moet doen en circa 30% erg snel moet werken. Maar of men veel of snel moet werken, zegt niet direct iets over de ervaren werkdruk. Werkdruk ontstaat wanneer de balans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid van werknemers verstoord raakt.
Ongeveer één op de vijf gemeenteambtenaren is (zeer) ontevreden over de hoeveelheid werk en ongeveer een kwart rapporteert uitputtingsverschijnselen. De ervaren regeldruk lijkt een iets groter probleem. Ongeveer 25% van de medewerkers geeft aan dat regels en procedures het hen moeilijk maakt om het werk te doen en 28% geeft aan dat het hen veel tijd kost om aan alle regels en verplichtingen te voldoen.
Autonomie
Toch blijkt ondanks de hoge taakeisen niet dat alle gemeenteambtenaren een hoge werkdruk ervaren. Dit komt onder meer doordat medewerkers bij gemeenten veel autonomie hebben in hun werk. Ook zijn de meeste gemeenteambtenaren tevreden over hun zelfstandigheid. Dit maakt het voor medewerkers mogelijk een balans te creëren tussen taakeisen en hulpbronnen.
Type organisatie en persoonskenmerken
Uit verklarende analyses blijkt dat ervaren werkdruk samenhangt met persoonskenmerken. Hoogopgeleiden, vrouwen en medewerkers van middelbare leeftijd ervaren net een iets hogere werkdruk.
Ook de organisatie speelt een rol. Bij middelgrote gemeenten wordt relatief minder werkdruk ervaren dan bij kleine en grote gemeenten en daarnaast speelt ook de (gepercipieerde) kwaliteit van het personeelsbeleid een rol. Hoe beter het personeelsbeleid volgens gemeentemedewerkers, des te lager de ervaren werkdruk.
Hoe beter het gepercipieerde personeelsbeleid, hoe lager de ervaren werkdruk.
Hoe beperk je werkdruk?
Het onderzoek biedt belangrijke aanknopingspunten voor het verminderen van de werkdruk. Zaken als het bieden van professionele ruimte, voldoende aandacht voor het persoonlijk welzijn van medewerkers, een (open) communicatie en een goede person-job fit blijken van belang. Wanneer gemeenten de werkdruk willen aanpakken, is het op basis van dit rapport aan te bevelen om vooral op deze zaken te focussen.
Nieuwe afspraken CAO
In de nieuwe cao gemeenten en SGO staan belangrijke afspraken om werkdruk te voorkomen, beperken en gesprek hierover te stimuleren. Werkdruk ontstaat wanneer de balans tussen de werkbelasting en de belastbaarheid van werknemers verstoord raakt.
In de HR-literatuur wordt in dit verband ook wel gesproken over werkeisen en hulp- of energiebronnen. Naarmate het werk dat medewerkers moeten doen veeleisend is, neemt de kans op werkdruk toe, tenzij zij hun werk goed kunnen organiseren (regelruimte) en daarbij ook voldoende ondersteuning krijgen.
Toolkit gezond en veilig werken
Op zoek naar praktische tools om werkdruk te signaleren en op te lossen? Ontdek onze instrumenten, gecategoriseerd naar tools voor medewerkers en leidinggevenden.
Werkonderzoek 2022
De resultaten van het onderzoek zijn gebaseerd op het Werkonderzoek 2022 (BZK/CBS) en door Venster voor Medewerkers (ICTU) onderzocht. Het werkonderzoek betreft het grootste enquêteonderzoek onder ambtenaren in Nederland en brengt periodiek de werkbeleving van medewerkers in de publieke sector in kaart.
De focus is daarbij onder meer gericht op medewerkers bij gemeenten. In 2019 hebben 4.666 gemeenteambtenaren aan het onderzoek meegedaan en in 2022 bijna 4.500. Dit is ruim voldoende om een betrouwbaar beeld te schetsen over hoe medewerkers van gemeenten tegen hun werk aan kijken.
Vier delen
In vier afzonderlijke rapporten gaan we in op de belangrijkste uitkomsten voor gemeenten:
- De tevredenheid en bevlogenheid van gemeenteambtenaren
- De werkdruk onder gemeenteambtenaren
- Oudere medewerkers: langer doorwerken of eerder stoppen
- De werkbeleving van jongere medewerkers in gemeenten
Deel 3 en 4 verschijnen later in 2024 op onze website.
Gezond Werken
A&O fonds Gemeenten ondersteunt gemeenten onder andere met gezond werken. Hoe ga je effectief om met werkdruk, verzuim en vitaliteit? Wij helpen je met actuele informatie en een praktische aanpak. Bekijk en volg ons thema Gezond werken en blijf op de hoogte.
