Maatwerk gaat over verschil maken. Omdat mensen verschillend zijn. Omdat iedereen diens eigen vaardigheden, wensen en omstandigheden heeft. Omdat ieder mens daarmee een andere weg bewandelt. Dit geldt ook bij een thema als duurzame inzetbaarheid. Het doel hiervan is bij iedereen wél gelijk. Mensen zijn in staat gezond en met plezier te werken, nu en in de toekomst. De uitwerking ervan verschilt. Daarover gaat dit verdiepende artikel.
Grens tussen verschil en willekeur
Maatwerkafspraken maken het mogelijk rekening te houden met de verschillen tussen mensen. Een goede maatwerkafspraak is een afspraak die goed is voor de medewerker en de organisatie en acceptabel voor het team. Wees ook transparant in die verschillen, want de grens tussen verschil en willekeur kan vaag zijn. Bespreek periodiek of de verschillen nog logisch zijn, want op een gegeven moment kan de behoefte van de één gaan knellen met de behoefte van de ander. Dat is niet persé eenvoudig, maar wel nodig.
Redenen van verschil maken
De reden voor verschil maken lopen uiteen: van vertrouwd en logisch tot minder bekend en minder zichtbaar. Zo zijn sommige verschillen voor iedereen logisch. Iemand die net vader is geworden, heeft hoogstwaarschijnlijk andere wensen dan een een medewerker wiens kinderen inmiddels uit huis zijn. Of herkenbaar: een persoon die blind is, heeft andere hulpmiddelen nodig dan een collega met goede ogen. Of cultureel bepaald: de gewoonten in het ene land kunnen verschillen van de gewoonten bij ons.
Met sommige verschillen zijn we al gewend rekening mee te houden, met andere verschillen staan we nog maar aan het begin van de aandacht: bij de menopauze bijvoorbeeld, of mensen die op een verschillende manier leren (bijvoorbeeld de leerstijlen van Kolb).
Neurodiversiteit
Er zijn ook minder zichtbare en (daardoor) minder bekende verschillen. In het brein bijvoorbeeld. Als dat aangeboren is, wordt dat ook wel neurodiversiteit of neurodivergentie genoemd. Denk bijvoorbeeld aan autisme (in de vele verschijningsvormen), ADD/ADHD, hoog sensitiviteit of dyslexie. Het gaat hier om een verschil in de cognitieve, psychologische en neurologische ontwikkeling van het menselijk brein. Zo’n 25% van de mensen heeft een neurodivergent brein.
Daarnaast kan er sprake zijn van niet-aangeboren hersenletsel, bijvoorbeeld door een beroerte, een ongeluk of hersenvliesontsteking. Mensen met een ‘ander brein’ – om welke reden ook – hebben een andere manier van verwerken en gebruiken van sociale, linguïstische en zintuiglijke informatie dan neurotypische mensen (zoals de meeste mensen worden genoemd).
Win-win-situatie
Aandacht hebben voor verschillen tussen mensen komt hen ten goede, omdat zij, doordat er rekening wordt gehouden met die verscheidenheid, beter tot hun recht komen. Het komt daarnaast de organisatie ten goede, omdat zij met meer plezier en dus productiever hun werk doen. Ook wordt hun anders onbenutte arbeidspotentieel op deze manier aangeboord.
Tot slot geven ‘andere’ mensen – om welke reden dat ook is – een nieuwe kijk op ‘gebaande paden’. Ze maken de organisatie daarmee creatiever en leveren meer innovatiekracht. Dat bevordert het oplossend vermogen van organisaties. Ook dat is dus positief voor organisatie. Een klassieke win-win situatie dus, precies waar het bij duurzame inzetbaarheid om draait.
Cirkel van DI (model): Maatwerk
Duurzame inzetbaarheid is een begrip dat veel omvat. Van abstract en divers tot klein en tastbaar. A&O fonds Gemeenten heeft dit thema gevat in een eigen model van duurzame inzetbaarheid, de Cirkel van DI (zie afbeelding). Binnen dit model gaat het in het bovenstaande verhaal (vooral) om Participatie (organisatiekant), Gezond werken (medewerkerskant) en vooral ook de Dialoog hierover om dit samen mogelijk te maken. Wil je meer weten over dit DI-model en hoe zelf met duurzame inzetbaarheid aan de slag te gaan in jouw organisatie? Neem dan een kijkje op de onderstaande pagina op onze website.
Meer weten over neurodivergentie of niet aangeboren hersenletsel? Bekijk de links hieronder.
