Het aantal medewerkers bij gemeenten is opnieuw gestegen in 2021, maar niet voldoende om de druk op het groeiende takenpakket van gemeenten op te lossen. Ook is één op de vijf vacatures moeilijk vervulbaar, dit zet de gemeentelijke dienstverlening verder onder druk. Een lichtpunt is dat een groot deel van de kennis en expertise behouden blijft omdat 55% van de vrijwillige uitstromers bij een andere gemeente gaat werken. Dit blijkt uit de jaarlijkse Personeelsmonitor van A&O fonds Gemeenten, die vandaag verschijnt.
De Personeelsmonitor Gemeenten is dé benchmark voor HR kengetallen bij gemeenten. De Personeelsmonitor geeft inzicht in trends en ontwikkelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt in het algemeen en die van gemeenten in het bijzonder.
Rek is eruit
De coronacrisis en de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne laten zien dat gemeenten in tijden van crisis met meer werk en extra taken zich wendbaar en vitaal tonen. Maar de toenemende spanning op de arbeidsmarkt laat ook zien dat de rek er nagenoeg uit is. Actuele arbeidsmarktvraagstukken en het blijven investeren in toekomstig personeelsbeleid zijn grote uitdagingen voor gemeenten.
Voor gemeenten wordt het duurzaam inzetbaar houden van haar medewerkers de komende jaren een absolute must. A&O fonds biedt praktische tools, kennis, subsidie én expertise voor ondersteuning van die ontwikkeling.
Personeel opnieuw toegenomen
172.500 medewerkers waren op 31 december 2021 in dienst bij alle gemeenten. Daarmee is voor het zesde jaar op rij sprake van groei in de gemeentelijke personeelsbezetting. Meer werk en andere taken (ook corona gerelateerd) zijn de belangrijkste redenen voor de stijgende bezetting. Maar liefst 66% (2020: 47%) van de gemeenten verwacht dat de bezetting verder zal toenemen.
Hoe de situatie in 2022 daadwerkelijk zal zijn is voor een groot deel afhankelijk van het verloop van de oorlog in Oekraïne of er in het najaar een nieuwe coronagolf komt en of er al of niet bezuinigingen op gemeenten afkomen (herijking Gemeentefonds in 2023).
In 2021 was 19 procent van de gemeentelijke vacatures moeilijk vervulbaar. Personeelstekort voor de functiegebieden ruimtelijke ordening/milieu, automatisering/ICT en welzijn/ jeugdzorg belemmerden gemeenten - net als in 2020 - in de uitvoering van het werk. De verwachting is dat dit ook de komende jaren lastig blijft.
Uitstroom neemt toe vooral bij jonge medewerkers
De uitstroom neemt toe en de stijging lijkt zelfs te versnellen. Ruim de helft van de uitstromers nam vrijwillig ontslag. Deze medewerkers gaan volgens gemeenten meestal naar een andere gemeente (55%) of een andere overheidsorganisatie (28%).
De uitstroom nam vooral toe in de leeftijdsgroep 25 tot 35 jaar. Voor deze jonge medewerkers is de belangrijkste reden van uitstroom onvoldoende carrièreperspectief en doorgroeimogelijkheden.
Wat opvalt is dat 62% van de gemeenten geen actief beleid heeft om jonge medewerkers te behouden, terwijl een groeiend aantal (22%) belemmeringen ervaart bij het aannemen van jongeren. In deze krappe arbeidsmarkt hechten gemeenten nog steeds veel waarde aan (gemeentelijke) werkervaring in plaats van het kijken naar de skills van de kandidaat. (Zie ook ons onderzoek Jong@Gemeenten).
Ziekteverzuim gestegen en langdurig verzuim toegenomen
Het ziekteverzuimpercentage is gestegen naar 5,8% (2020: 5,5%) en is daarmee weer op hetzelfde niveau als in 2018 en 2019. Met name het langdurig verzuim is toegenomen ten opzichte van 2020.
Deze stijging kan niet los worden gezien van de coronapandemie. Werkdruk, stress en fysieke en fysiologische aandoeningen worden het meest genoemd als oorzaken van ziekteverzuim. A&O fonds Gemeenten biedt verschillende tools aan om op het werk gezond en vitaal te blijven.
Opleidingsuitgaven lager dan begroot
De belangrijkste reden van de uitstromers die vrijwillig ontslag namen is verbetering van de arbeidsvoorwaarden (58%) en onvoldoende opleidingsmogelijkheden (35%). Deze laatste reden valt op omdat de opleidingsuitgaven ook in 2021 lager waren dan begroot. De beperkingen door de coronapandemie hebben hier wellicht een rol in gespeeld.
A&O fonds Gemeenten biedt verschillende tools voor talent- en competentieontwikkeling aan om het beste uit medewerkers te halen.
Leeftijd gedaald en aantal vrouwelijke leidinggevenden gelijk
De gemiddelde leeftijd van medewerkers is in 2021 gedaald naar 47,4 jaar (in 2020: 47,8 jaar). Voor het eerste sinds 2013 is het aandeel medewerkers jonger dan 35 jaar gelijk aan het aandeel medewerkers ouder dan 60 jaar.
Het aantal vrouwelijke leidinggevenden in de gemeentelijke sector is met 43% gelijk gebleven, maar blijft aanmerkelijk hoger dan het landelijk percentage van 26% vrouwelijke leidinggevenden.
A&O fonds Gemeenten heeft samen met de VNG het werkboek Succesvol de Arbeidsmarkt op! Hoe pak je dat als gemeente aan?’ samengesteld. Een praktische handleiding om een antwoord te geven op actuele arbeidsmarktvraagstukken.
Waar liggen kansen voor Gemeenten?
Om de arbeidsmarktknelpunten, met name de arbeidsmarktkrapte de komende jaren het hoofd te bieden ziet A&O fonds Gemeenten onderstaande kansen:
- Medewerkers zonder gemeentelijke ervaring aannemen
- Beleid op behoud en duurzame inzetbaarheid van medewerkers
- Zichtbaar maken van interne doorstroommogelijkheden en opleiding en ontwikkeling
- Vitaliteitsvraagstukken
Voor meer informatie en interviewverzoeken neem contact op met Eveline van Leeuwen, communicatieadviseur: 06 82308378 of 070 7630030, eveline.vanleeuwen@aeno.nl
Een offline Personeelsmonitor kan aangevraagd worden bij het secretariaat: 070 7630030 of secretariaat@aeno.nl.
Dag van de Arbeidsmarkt
Ben jij een HR professional bij een gemeente en hou je je bezig met strategische arbeidsmarktvraagstukken? Kom dan woensdag 15 juni 2022 naar de Dag van de Arbeidsmarkt. De dag is gevuld met interessante sprekers, zoals Rob Witjes over actuele arbeidsmarktvraagstukken, de nieuwe Personeelsmonitor en praktische praktijkvoorbeelden.
