Dagdagelijks is het jeukwoord geworden van 2023. Ruim 13% van jullie heeft hierop gestemd. Onboarden en bila delen samen de tweede plaats.
Van alle inzendingen zijn 15% Engelse woorden en bijna 20% zijn uitdrukkingen. De afgelopen 4 weken is in totaal ruim 850 keer gestemd op de top 25 jeukwoorden. Hierboven zie je de verdeling. We kregen 285 jeukwoorden opgestuurd de afgelopen maanden. Dit keer schreven jullie er ook vaak bij waarom de irritatie soms hoop oploopt door sommige woorden of uitdrukkingen.
Onduidelijke woorden
Gemeenteambtenaren ergeren zich aan woorden die onduidelijk zijn, zoals geitenpaadje, weefselstructuur of wendbare organisatie. Zo zegt een van de inzenders:
Mijn jeukwoord is zwaluwstaarten. We werken veel in projecten en werken integraal samen en willen we dat goed doen, dan moeten we zwaluwstaarten!
Mooier zeggen dan nodig is
Ook zit er veel ergernis in woorden of uitdrukkingen die mooi klinken, maar waarvoor een duidelijker alternatief bestaat. Zoals bijvoorbeeld de uitdrukking: Aan de lat staan (hard werken), laaghangend fruit (wat we meteen kunnen doen), verderbrengen (helpen) of houtskoolschets (idee).
Ik stuur het jeukwoord handelingsperspectief in. Volgens mij wordt er meestal het woord “mogelijkheid” mee bedoeld, of “optie” Je komt het woord toch ook niet bij de gemiddelde bouwmarktmedewerker tegen: Deze snoerloze zaagmachine biedt u nieuwe handelingsperspectieven….
Mijn jeukwoord is transparant. Iedereen roept om transparante communicatie. Zeg gewoon dat we open en eerlijk zijn en dat iedereen wil weten waar hij/zij aan toe is.
Woorden om mee te verbloemen
Jeukwoorden of uitdrukkingen worden ook vaak gebruikt om iets minder erg te laten lijken. Zo ergeren ambtenaren zich bijvoorbeeld aan de uitdrukkingen: aan de voorkant afhechten (vooraf iets afspreken) of alle kikkers in de kruiwagen houden (zorgen dat iedereen meedoet).
Bij deze mijn inzending: zorgvuldig. Zorgvuldig betekent dat het langer zal duren, de tijd nemen etc. Zorgvuldig is ook wat de toeslagenaffaire dwarszit en de aardgasschade afhandeling en nog talloze andere processen.
Voor mij is “aan de voorkant afhechten” echt het ergste jeukwoord. Ze bedoelen hiermee dat je van te voren iets afspreekt of vastlegt. Zeg dat dat gewoon!
Maatwerk is mijn jeukwoord. Dit betekent meestal dat we beleid hebben, maar er om redenen van af wijken. Leveren van maatwerk is vaak een synoniem van ‘buiten het beleid om aanrommelen’.
Trendwoorden
Ook zien we veel jeukwoorden voorbij komen die opeens in zijn, zoals: aan staan of een goed gesprek.
Mijn jeukwoord is ‘prikkels’, en dan met name ‘teveel prikkels’. (naar mijn mening veelal gebezigd door mensen die minder met hun werk bezig willen zijn maar wel de hele dag op hun telefoon zitten. Hoogst irritant).
Het allerergste vind ik ‘handelingsverlegen’. Dat betekent ‘niks doen’ en dat is in mijn beleving vrijwel nooit een optie. ‘Niks doen’ betekent namelijk ook iets doen namelijk de situatie op zijn beloop laten, met alle gevolgen van dien. Je kunt ook gericht doorverwijzen naar een ander.
Irritante uitdrukkingen
De irritatie bij uitdrukkingen zit vooral in het feit dat iets een cliché wordt of zo gebruikt dat het niets meer zegt, zoals werken vanuit de bedoeling of iets een plekje geven of ergens van aan gaan.
Ook uitdrukkingen die erg onduidelijk zijn als we steken de satéprikker erdoorheen wekken veel irritatie.
Loopt er bloed uit of is er bloed aan de muur? Zijn mijn jeukuitdrukkingen. Irritant als je denkt in beelden, zoals ik.
Engelse woorden
Omdat er vaak ook een goed Nederlands alternatief is voor het Engelse woord, wekken woorden als lean, scrum of agile veel irritatie, maar ook governance en een Anglicisme als het puzzelt me wordt genoemd.
Duidelijke taal zorgt voor duidelijke resultaten
Ben Tiggelaar geeft op onze evenementen regelmatig uitleg over gedragsverandering. Hij legt uit dat duidelijke taal zorgt voor een duidelijke opdracht, wat vervolgens zorgt voor duidelijke resultaten.
Bij veranderingen op het werk wordt helaas vaak niet duidelijk uitgelegd welk nieuw gedrag er verwacht wordt van de medewerkers. Managers praten liever over betekenis gaan geven aan kaders of willen sporen uitzetten, maar ondertussen weet niemand precies wat dit echt betekent of welke gevolgen het heeft voor hun werk. Jeukwoorden zitten daarom vaak de goedbedoelde en noodzakelijke verandering behoorlijk in de weg en zorgt vooral voor irritatie en stress bij medewerkers.
Vier redenen voor gebruik jeukwoord
Japke D. Bouma, columnist NRC, is voor ons de aanleiding om gemeentelijke jeukwoorden te verzamelen. Bouma gaf namelijk tijdens een van onze events een presentatie over haar jeukwoorden top 10. Ze legt uit dat men soms lege termen gebruikt om te maskeren dat de spreker ook niet precies weet wat er moet gebeuren.
Ze geeft de volgende vier redenen waarom mensen met jeukwoorden praten:
- Als mensen zich gewichtig willen maken
- Om mee te liegen
- Als mensen niet precies weten hoe het zit
- Mensen praten moeilijk omdat dat makkelijk is
Kreetsurfen
In opdracht van A&O fonds Gemeenten deden prof. dr. Thijs Homan en drs. Mario Kieft van de Open Universiteit Nederland in 2019 onderzoek naar hoe verandertrajecten bij gemeenten in de praktijk verlopen. Ze ontdekten onder andere waarom bij gemeenten "allerlei kreten lijken rond te zwerven". "Deze kreten hebben op de een of andere manier invloed op de gemeentelijke verandering en ontwikkeling, zoals: de opgave centraal, gemeente 2.0, terug naar de bedoeling, van binnen naar buiten en mogelijk maken".
Meer hierover lezen of boek downloaden? Volg dan de link onder de video van het boek De Veranderende Gemeente.
