Integrale leefbaarheidsactie in Den Haag

De integrale leefbaarheidsactie is een samenwerking van verschillende Haagse diensten: de handhavingsorganisatie, het Haags Veegbedrijf, de vuilnisophaaldienst, de groen- en milieubeheerders en de sociaal werkers van het Stadsdeel Escamp.

Was het moeilijk om de ambtelijke neuzen dezelfde kant op te krijgen? “Integendeel,” zegt Heidie Pols, hoofd Handhaving, “samenwerken is makkelijk. In de uitvoering heeft iedereen er zin in.” Heidie vertelt over de integrale leefbaarheidsactie samen met directeur Harm Benthem van het Stadsdeel Escamp. Hij geeft leiding aan een diverse groep medewerkers, zoals milieubeheerders, groenbeheerders en sociaal werkers.

“We hebben allemaal de opgave om de leefbaarheid te verbeteren, elk met een ander perspectief. Of het nu handhaving is, groenonderhoud of goed samenleven. Het is niet lastig om het bij elkaar te brengen. Maar je moet het wel plannen,” zegt Harm.

In de samenwerking is er nóg een cruciale partij: de wijkbewoners van Rustenburg-Oostbroek. Veel bewoners ergeren zich aan vuilniszaken die rond ondergrondse container worden gedumpt, aan foutparkeren en fietswrakken. Het goede nieuws is dat genoeg bewoners bereid zijn om zelf de handen uit de mouwen te steken.

Rattenoverlast

De dag van de actie begon met koffie en een groepsfoto om gevoel van samen optrekken luister bij te zetten, vertelt Heidie. “De mensen stonden te springen om te beginnen. Het werk van handhavers is normaal best eenzaam, ze vinden het mooi als ze met z’n allen zijn. Ook door de positieve reacties van wijkbewoners. Dat mensen roepen: jullie zijn goed bezig.” Tijdens de actie gebeurt er van alles tegelijk. Zo controleren handhavers bij ondernemers en winkeliers of hun afvalcontracten in orde zijn.

Dat is belangrijk, want het gebeurt geregeld dat de papiercontainers voor inwoners volgepropt zijn met kartonnen verpakkingen van bijvoorbeeld nieuwe fietsen. “Dat mag de winkelier niet doen, hij moet een contract afsluiten voor een bedrijfscontainer.” Een stukje verder wordt met een kraanwagen een auto weggetakeld, die al maanden weg staat te roesten, de eigenaar is nergens te bekennen. Milieubeheerders gaan met wijkbewoners in gesprek over rattenoverlast en ze delen flyers uit.

“Mensen willen geen brood weggooien en leggen het neer voor de vogels, maar dat trekt ratten aan. Net als de vuilniszakken die worden gedumpt bij ondergrondse containers,” zegt Heidie. Fietswrakken die de fietsenrekken bezet houden zijn een paar weken eerder gelabeld. De fietsen die er nog staan worden met een vrachtwagen opgehaald en naar een depot gebracht. De actie is een combinatie van in gesprek gaan, voorlichting geven en boetes uitdelen waar nodig.

Nauw contact

Harm vertelt dat van tevoren al ruim bekend was dat er een flinke actie komen zou. “De juten komen”, zeiden de mensen tegen elkaar. “Het ging als een lopend vuurtje door de wijk, hoorden wij van de bewonersorganisatie.” Hij is ervan overtuigd dat een actie als deze effect heeft op het bewustzijn en het besef dat iedereen kan bijdragen aan een leefbare wijk.

“Maar je moet aan zo’n eenmalige actie wel een vervolg geven, ook met de bewoners samen. Het zichtbaar aanwezig zijn stimuleert dat mensen zelf aan de slag gaan. Zo hebben we mensen die een ondergrondse afvalcontainer adopteren, dat wil zeggen: in de gaten houden of er rotzooi ligt en dat melden bij de milieubeheerder. Andere wijkbewoners houden een stukje groen bij of ze maken bloemenperkjes onder een boom.”

Milieu- en groenbeheerders onderhouden nauw contact met de actieve bewoners, ze zijn voor hen gemakkelijk te bereiken via Whatsapp. Een melding is zo gedaan, en de beheerders doen er ook iets mee. “In de wijk zijn er sleutelfiguren, mensen die betrokken zijn bij hun eigen straat of portiek en een steentje willen bijdragen. Wij faciliteren en stimuleren dat, soms hebben mensen een hark nodig of een knijper om vuil op te ruimen. Het gebeurt ook dat we vanuit het stadsdeel subsidie geven voor een buurttuin of een moestuin omdat dit bijdraagt aan het samenleven in de wijk.”

Niet per se boetes schrijven

In de werkcultuur van alle gemeentewerkers in de wijken speelt de relatie met bewoners een prominente rol. “We werken in de leefwereld, een goed resultaat staat of valt met communicatie met bewoners,” zegt Harm. Heidie onderschrijft het van harte. In coronatijd moesten de handhavers veelvuldig het gesprek aangaan over het naleven van de maatregelen. “Met een goed praatje kom je vaak verder dan met een boete.

Al geruime tijd sturen we niet meer op aantallen boetes die handhavers uitdelen. We laten hen de keuze wat ze voor de situatie het meest passend vinden. De handhavers verplaatsen zich voornamelijk per fiets of per scooter zodat ze gemakkelijk aanspreekbaar zijn.” De medewerkers van Harm maken nauwelijks afspraken op het stadsdeelkantoor, ze gaan als regel naar de mensen toe.

Klein beginnen

Het samenwerken met verschillende diensten smaakt ondertussen naar meer in het stadsdeel Escamp. Een volgende actie in de wijk Bouwlust Vrederust staat in de planning. Hoe pak je zo’n samenwerking aan? Welke tips willen Heidie en Harm andere gemeenten geven voor inspiratie? “Klein beginnen, niet te lang vergaderen en luisteren naar inwoners,” zegt Heidie. “Het is niet zo moeilijk om een keer alle mensen die je hebt op één dag op dezelfde plek in te zetten. Wel zijn er logistieke zaken te regelen.

Zo was het een geregel om uit de hele stad zoveel mogelijk hondenpoepzuigers naar Rustenburg-Oostbroek te krijgen. Ook moesten we van tevoren zorgen dat de kraanwagen voor het wegtakelen van de spookauto ter plaatse was.” Harm voegt eraan toe dat ze nadenken over een structureel vervolg van de integrale leefbaarheidsactie, bijvoorbeeld om het jaarlijks te doen in de wijken waar het ’t hardste nodig is. “We gaan het werkende weg uitproberen. Want ik ben het van harte eens met Heidie: niet te lang nadenken, je moet het gewoon doen.”