Instrumenten financieel inzicht

Signaleren, bespreken en verwijzen

Hoewel financiële fitheid in eerste instantie een zaak is van de medewerker, kan je als werkgever wel helpen. Bijvoorbeeld door op de eerste plaats geldzorgen vroegtijdig te signaleren, te bespreken en medewerkers te verwijzen naar hulp. Op de site financieelfittemedewerkers.nl van het Ministerie van Financiën vind je tips van wat jij als werkgever kan doen om geldzorgen bij je medewerkers aan te pakken.

Signaleren

Veelvoorkomende signalen bij geldzorgen onder medewerkers zijn:

• Vragen over het moment van salarisbetaling
• Verzoeken om meer uren of een voorschot/lening
• Loonbeslag
• Inhouding van de zorgpremie op het salaris
• Vaker ziekmelden

Ook is er een aantal zaken dat een grotere kans op geldzorgen geeft, zoals:

• levensgebeurtenissen, zoals uit elkaar gaan, een kind krijgen, overlijden van een naaste
• laaggeletterdheid of
• moeite met digitale vaardigheden

De toolkit van het Ministerie van Financiën geeft je praktische handvatten, zoals een e-learning en een printbare herken- en verwijskaart voor HR en leidinggevenden binnen jouw gemeente.

Bespreken

Bespreek regelmatig hoe het gaat met jouw medewerker

Een vertrouwensrelatie tussen werkgever en medewerker is een belangrijke basis om geldzorgen te bespreken. Vraag daarom regelmatig hoe het gaat met je medewerker en wat er speelt in zijn leven. Grote levensgebeurtenissen kunnen geldzorgen veroorzaken.

Denk aan een huis kopen, trouwen, een kind krijgen, scheiden, ziekte, verlies van inkomen of ontslag van de partner en overlijden van een naaste. Je kan in deze situaties hulp aanbieden om geldzorgen te voorkomen. Op de site wijzeringeldzaken.nl van het Ministerie van Financiën staan per levensgebeurtenis tips voor je medewerker.

Verwijzen

Verwijs naar hulp

Medewerkers vinden het moeilijk om hulp te vragen en weten vaak niet waar zij terecht kunnen. Vrijwilligers en gemeenten bieden mensen gratis hulp bij geldzorgen. Bij de gemeente zelf om hulp vragen is mogelijk een ingewikkelde optie voor gemeentemedewerkers. Als werkgever kan je daarom bijvoorbeeld doorverwijzen naar:

• Vrijwilligers (lokaal) die kunnen helpen met overzicht krijgen in inkomsten en uitgaven, hulp bij rondkomen, het begrijpen van brieven en de administratie op orde brengen.
• Lokale hulp is ook te vinden via geldfit.nl en hun telefoonnummer 0800-8115. Maar denk ook aan Humanitas, SchuldHulpMaatje of FiKks, een online buddy die met mensen meedenkt over geldzaken.
• De Nederlandse Schuldenroute. Zij kunnen snel deskundige hulp in de buurt vinden.

Maak het hulpaanbod breed bekend binnen jouw organisatie

Er is veel schaamte rondom geldzorgen. Mensen praten hier liever niet over en sommigen zijn bang voor ontslag. Maak daarom ook via anonieme routes duidelijk waar men terecht kan voor hulp binnen en buiten de gemeenten. Zoals op het intranet, het personeelsblad, nieuwsbrieven of voeg het aanbod toe aan de digitale salarisstrook.

Voor leidinggevenden en HR heeft het Ministerie van Financiën een gratis e-learning beschikbaar over herkennen, bespreken en verwijzen bij geldzorgen. Ook het Nibud heeft voor werkgevers een uitgebreide Signaal/Gesprekskaart ontwikkeld.

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen. Financiële problemen kunnen door allerlei oorzaken ontstaan: van moeite met rondkomen tot een echtscheiding of een onverkoopbaar huis met een restschuld. Je kan als werkgever een bijdrage leveren in het voorkomen van schulden en financiële stress bij je medewerkers.

Peiling financiële fitheid

Om een eerste indruk te krijgen hoe financieel fit je medewerkers zijn, kan je bij de salarisadministratie navragen hoeveel loonbeslagen en CAK-meldingen (inhouding op het salaris vanwege betalingsachterstanden bij de zorgpremie) er zijn en hoeveel verzoeken om voorschotten. 

Je kan dat ook via een enquête of via een medewerkers tevredenheidsonderzoek medewerkers anoniem vragen naar financiële fitheid en naar hun behoefte aan ondersteuning.

Ook bieden sommige budgetcoaches een peiling op maat aan.

Wees alert bij grote levensgebeurtenissen

Door mee te denken bij grote levensgebeurtenissen kan je geldzorgen bij jouw medewerkers helpen voorkomen. Denk aan uit elkaar gaan, een kind krijgen, ziekte, mantelzorg, ontslag of overlijden van de partner. Je kan bijvoorbeeld wijzen op de checklists van het ministerie van Financiën of een gesprek met een budgetcoach of financieel adviseur aanbieden.

Mocht je medewerkers hebben die laaggeletterd zijn, dan lopen zij een grotere kans op geldzorgen. Meer informatie kan je vinden op de website laaggeletterde medewerkers van het Ministerie van Financiën.

Besteed regelmatig aandacht aan geldzaken

Op praten over geld en geldzorgen rust vaak een taboe. Door het te bespreken bij het aannemen van een nieuwe medewerker, tijdens de introductiedag voor nieuwe medewerkers en tijdens functioneringsgesprekken wordt het makkelijker voor zowel werkgever als medewerker om hierover te praten. Ook kan het helpen om in het teamoverleg kort te vertellen welke hulp beschikbaar is bij geldzorgen. 

Je kan ook flyers neerleggen, posters ophangen over hulp bij geldzaken of inloopspreekuren organiseren over geld. Als gemeente kan je ook een Nibud geldkrant op maat laten maken voor medewerkers.

Als gemeente kan je ook in een nieuwsbrief of personeelsblad of op uw intranet regelmatig aandacht besteden aan geldzaken. Bijvoorbeeld de Week van het Geld (in maart), belastingaangifte (april), betaling van het vakantiegeld of dertiende maand, feestdagen, overstappen van zorgverzekering (december), en goede voornemens in januari. Kijk voor meer inspiratie op de Financieel Fit kalender van Doorzaam.

Bied een financiële gezondheidscheck aan

Sommige mensen overzien niet welke financiële risico’s ze lopen. Het maakt daarbij niet uit hoeveel ze verdienen of welk werk ze doen. Als gemeente kan je medewerkers inzicht geven met een financiële gezondheidscheck. Het Nibud heeft een gratis algemene financieel fit test gemaakt (slechts 15 vragen): financielegezondheidscheck.

Daarnaast zijn er verschillende mogelijkheden. Het kan gaan om een check op de huidige situatie, bijvoorbeeld over voldoende buffer, inkomsten en uitgaven op een rij zetten, gebruik van voorzieningen en toeslagen. In dat geval is een gesprek met een budgetcoach aan te raden.

Als het gaat om pensioenkeuzes, de gevolgen van meer of minder werken en het eventuele financieel risico dat de medewerker en het gezin loopt bij levensgebeurtenissen (werkloosheid, scheiding, ziekte, arbeidsongeschiktheid, pensioen en overlijden), dan kan een financieel planner daarbij ook helpen.

Verwijs naar websites met informatie over geldzaken

Voor levensgebeurtenissen kan je medewerkers wijzen op de website Wijzeringeldzaken.nl van het Ministerie van Financiën. Daarop staan geldtips voor alle leeftijden en levensgebeurtenissen, zoals samenwonen of trouwen, een kind krijgen, een huis kopen, scheiden, kinderen die 18 worden of gaan studeren, ontslag, pensioen, arbeidsongeschiktheid en overlijden. Maar ook huishoudboekjes en leren omgaan met geld. Een ander handig hulpmiddel is de Kandoor chatbot voor de beantwoording van allerlei geldvragen.

Organiseer een workshop over geldzaken

De workshop kan gaan over pensioenvoorlichting, de risico’s die mensen lopen als ze ziek worden, uit elkaar gaan of aandachtspunten bij de aankoop van een huis. Een andere invalshoek is een workshop over rondkomen met weinig geld.

Bedenk vooraf welke locatie past bij het onderwerp, omdat praten over geldzaken voor veel mensen nog taboe is. Een bijeenkomst over pensioen kan prima op de werkvloer, een workshop over rondkomen met weinig geld kan beter plaatsvinden op een locatie buiten de deur. Workshops worden o.a. aangeboden door het Nibud, CNV geldzorg, FNV advies voor Geldzorgen, diverse budget coaches, financieel adviseurs en planners.  Het is natuurlijk ook handig om bij de gemeentelijke schuldhulpverlening naar de exacte instanties binnen de gemeente te vragen.

Bied medewerkers een tool of e-learning aan over geld

Er zijn diverse tools beschikbaar om de medewerker te helpen om beter om te gaan met hun geld. Voorbeelden hiervan zijn digitale huishoudboekjes, de finsnap tool, Nibud geldplannen, het Geldvinder platform voor financiële fitheid en de mijnsofie app met extra diensten voor werkgevers.

Ook zijn er diverse e-learnings beschikbaar, zoals de gratis online cursus: Aan de slag met je geldzaken van het Nibud, drie email-coaching programma’s van het Nibud en realitycheck (3 korte lessen). Er zijn ook e-learnings tegen betaling:

• Budgetteren is te leren (budgetcoach.nl)
• Online-training Grip op geld (Nibud)
• Online workshop administratie (sociale raadsvrouw)
• Stap uit je schulden (De online schuldencoach)

Indien jouw gemeente veel laaggeletterden in dienst heeft, dan is een fysieke cursus over omgaan met geld geschikter, zoals Voor t zelfde geld (stichting lezen & schrijven).

• De Hogeschool van Utrecht heeft een uitgebreide toolbox voor werkgevers gelanceerd: www.schuldeninbedrijf.nl. In deze toolbox staan bijvoorbeeld tips hoe je als gemeente een plan van aanpak rondom financiële fitheid maakt, maar ook hoe je kan omgaan met hobbels in de uitvoering.
  

• Er is een Nationale Coalitie Financiële Gezondheid (NCFG) van grote werkgevers die samen aan de slag gaan met issues rondom financiële gezondheid. Er zijn nu ruim dertig werkgevers lid en ze breiden verder uit.