Waar kan je als gemeente nog personeel vinden voor moeilijk invulbare vacatures? We zien namelijk in de Personeelsmonitor dat een tekort aan personeel in bepaalde functiegebieden veel gemeenten belemmert in de uitvoering van hun taken.
Al jaren brengt A&O fonds Gemeenten de vraag naar arbeid in de gemeentelijke sector periodiek in kaart met de Vacaturemonitor. We hebben dit keer ook gekeken naar het potentieel aanbod voor structureel moeilijk vervulbare vacatures. Denk bijvoorbeeld aan ruimtelijke ordening/milieu en bouwkunde/civiele techniek. Deze nieuwe monitor gaat over het eerste halfjaar van 2024.
Banengroei bij overheid zet door
In het eerste halfjaar van 2024 zien we opnieuw een groei van het aantal vacatures (+15% ten opzichte van het laatste halfjaar van 2023) bij gemeenten. Ook Binnenlands Bestuur constateert dat de banengroei bij de overheid doorzet.
We zien vooral een toename van vacatures in het zorgdomein en in de vraag naar stagiaires/trainees. Hoewel de meeste vacatures minimaal een hbo-niveau vereisen, is er opvallend veel vraag naar mbo-stagiaires/trainees. Ook hadden gemeenten voor de realisatie van de woningbouwopgave in het eerste halfjaar van 2024 veel financieel specialisten, specialisten ruimtelijke ordening/milieu en juristen nodig.
Moeilijk vervulbare vacatures
De afgelopen jaren bleken steeds in dezelfde functiegebieden veel moeilijk vervulbare vacatures te staan. Deze gebieden zijn ruimtelijke ordening/milieu, bouwkunde/civiele techniek, welzijn/jeugdzorg, juridisch en financieel/economisch. Ook in de Personeelsmonitor komen deze gebieden als moeilijk vervulbaar naar voren. Het aandeel moeilijk vervulbare vacatures voor beleidsadviseurs is relatief laag. Er worden echter zoveel beleidsadviseurs gevraagd dat het aantal moeilijk vervulbare vacatures in absolute termen nog steeds erg hoog is.
10 procent staat langer dan 3 maanden open
Uit de verdieping blijkt dat bijna 10 procent van alle vacatures die in het 3e en 4e kwartaal van 2023 zijn geplaatst langer dan drie maanden openstaat. In de gehele publieke sector is dit zes procent. Onder deze ‘kraptefuncties’ vallen bijvoorbeeld beleidsadviseurs, juristen, en technische vakkrachten. Ook zijn er regionale verschillen. Zo zijn vacatures in Groningen en Zuid-Holland moeilijker vervulbaar dan in Limburg.
Potentieel aanbod: werkenden en werkzoekenden
We hebben voor het eerst niet alleen naar de vraag gekeken, maar ook naar het (potentieel) aanbod. Is er onder werkenden en werkzoekenden personeel te vinden voor moeilijk vervulbare vacatures*? Het blijkt dat vooral zorgspecialisten, technische vakkrachten en zorgverleners in dezelfde functiegroepen buiten gemeenten werken.
Via zij-instroom zouden zij vacatures voor deze kraptefuncties kunnen invullen. Voor beleidsadviseurs en juristen is er minder aanbod buiten gemeenten. Juristen zijn over het algemeen dun gezaaid en beleidsadviseur is een typisch ‘overheidsberoep’. Gemeenten zouden hier bijvoorbeeld buiten hun provincie kunnen werven of vacatures vervullen op basis van vaardigheden in plaats van formele eisen.
Zorgspecialisten, technische vakkrachten en zorgverleners kunnen via zij-instroom vacatures vervullen.
Het potentiële aanbod bestaat daarnaast uit werkzoekenden, waaronder werklozen, net-afgestudeerden, en mensen in-between-jobs. Vooral voor mbo-functies is er veel potentieel aanbod onder werkzoekenden. Voor hbo-en wo-functies is er daarentegen minder aanbod onder deze groep. Hier geldt ook dat gemeenten buiten de eigen provincie moeten werven of hun secundaire arbeidsvoorwaarden moeten benadrukken.
Handelingsperspectieven
Omdat er voor enkele functiegebieden relatief weinig direct inzetbaar arbeidspotentieel in andere sectoren werkt, moeten gemeenten breder kijken naar hun werving. Uit ons ‘werkgeversimago- rapport’ blijkt dat veel mensen gemeenten associëren met hun goede, secundaire arbeidsvoorwaarden. Ook kunnen gemeenten:
- Werven op basis van vaardigheden in plaats van opleidingsachtergrond
- Minder eisen stellen aan werkervaring
- Inzetten op het belang van werken voor de publieke zaak
- De (relatief) goede secundaire arbeidsvoorwaarden benadrukken
- Kijken naar het potentieel in het eigen personeelsbestand
- Werknemers hoger inschalen
- Werven buiten de regio
- Meer inzetten op bij- en omscholing
Regeren is vooruitzien
Met de aanhoudende arbeidsmarktkrapte moeten gemeenten met creatieve oplossingen komen om hun taken te kunnen blijven uitvoeren. Anders komt de dienstverlening verder onder druk te staan. Door inzicht te geven in vraag en aanbod, biedt dit rapport HR-afdelingen handvatten om gerichter personeel te werven.
Naast breder kijken naar werving en selectie, kunnen gemeenten ook proberen vacatures te voorkomen. Ze kunnen inzetten op personeelsbehoud, investeren in arbeidsbesparende technologie en administratieve lasten aanpakken. Ook UWV constateert dat personeelstekorten om creatieve oplossingen vragen.
Datagedreven arbeidsmarktbeleid
Door HR-kengetallen in kaart te brengen en te benchmarken, kunnen gemeenten beter vooruitkijken en anticiperen op de uitdagingen van morgen. En dat is nodig omdat het reëel is dat er in de nabije toekomst zowel onvoldoende personeel als financiële middelen beschikbaar zijn. In dat geval wordt het lastig de gemeentelijke dienstverlening voor inwoners te kunnen waarborgen. Ga dus aan de slag met het dashboard van de Personeelsmonitor en lees de rapporten!
* In dit onderzoek bedoelen we met ‘werkenden’ mensen die buiten gemeenten in dezelfde functiegroepen werken waarvoor gemeentelijke vacatures moeilijk vervulbaar zijn. Met ‘werkzoekenden’ bedoelen we mensen die momenteel geen werk hebben, maar wel actief op zoek zijn naar en beschikbaar zijn voor werk.
