Gemeentesecretaris trekker van vernieuwend leiderschap

Als voorzitter van IGOM is Timmermans betrokken bij de leergang Vernieuwend Leiderschap van de Breda University of Applied Sciences. De leergang die start in september richt zich specifiek op secretarissen en leidinggevenden van gemeenten en biedt inspiratie en handvatten. “Nieuw leiderschap is mensen intern en extern mobiliseren en verbinden.”

In zijn gemeente ervaart Bert Timmermans dagelijks waarom nieuw leiderschap belangrijk is. “Grote vraagstukken zoals de energietransitie kunnen we alleen aanpakken door breed samen te werken”, aldus Timmermans. Zo ontwikkelt Bergen samen met veel partners het Energielandgoed Wells Meer, een gebied van 400 hectare waar duurzame energie wordt opgewekt met zonnepanelen en windturbines. Een voorbeeld van een project waarbij het samenbrengen van verschillende ambities leidt tot creatieve oplossingen. “Zonnepanelen worden op hoogte geplaatst, doordoor wordt meervoudig gebruik van de grond mogelijk.

De Brightlands Campus Greenport Venlo is met z’n innovatieve kennis betrokken. Net als tal van andere (kennis)partijen, niet in de laatste plaats de inwoners. Zij worden vroegtijdig uitgenodigd om mee te denken en ze kunnen financieel meedoen door aandelen te kopen. De gemeente zet de opbrengst van haar aandelen in voor de Bergense samenleving. Het is een typische ontwikkeling in de huidige netwerksamenleving: ruimte geven om écht samen te werken.“

Systeemverandering

Een terugkerend element in de grote opgaven van nu is dat het systeemveranderingen zijn die voor veel partijen en sectoren ingrijpend zijn. Hoe de nieuwe werkelijkheid eruit gaat zien is nog onbekend. Het vraagt verbeeldingskracht en nieuwe manieren van werken om doelen te bereiken, zoals energieneutraliteit, voldoende woningen bouwen, de herontwikkeling van het platteland en natuurherstel. “Dit zijn vraagstukken van ons allemaal.

De gemeente heeft niet de oplossingen, we zijn op alle niveaus in gesprek. Met medeoverheden, marktpartijen, kennispartners en heel veel met inwoners,” zegt Timmermans. In zijn optiek is de grote uitdaging voor gemeenten om de kennis en de kracht van de samenleving te mobiliseren en te verbinden. Om samen te werken met inwoners en maatschappelijke organisaties, niet vanuit regels en systemen, maar gericht op de opgaven.

Betrokkenheid

In de gemeente Bergen organiseren de dorpsraden in de zeven kernen het gesprek met de inwoners. Het gaat over het gebruik en instandhouden van voorzieningen of het herinrichten van de straat. Is er eigenlijk wel zo’n grote wil onder de bevolking om te participeren? Op grond van zijn eigen ervaringen denkt Timmermans van wel. “Mensen zijn enorm betrokken, ze willen echt meedenken aan de voorkant, en niet over een door de gemeente bedachte oplossing. In de samenleving zelf is veel kennis en kunde, mensen willen serieus genomen worden. Nieuw leiderschap betekent voor mij dat we dit goed moeten organiseren, zowel intern als extern.” Het meer extern gericht maken van de gemeentelijke organisatie is nog lang geen vanzelfsprekendheid, het vraagt andere vaardigheden van medewerkers en leidinggevenden in de gemeentelijke organisatie. “Je moet erin geloven en je openstellen voor de mening van een ander. Dit is soms een flinke omslag voor bijvoorbeeld technisch opgeleide deskundigen die gewend zijn om de zaken aan te pakken op de manier zoals zij hebben geleerd. De inhoudelijke deskundigen moeten zélf betrokken zijn bij participatie, je moet dat niet afschuiven naar de afdeling Communicatie.”

Leiding geven aan verbeelding

Om de vereiste verandering vorm te geven is op alle niveaus een andere manier van samenwerken nodig. De leergang van Breda University of Applied Sciences is dan ook opgezet als een netwerk. Een groep van zeven gemeentesecretarissen komt een half jaar lang iedere maand twee dagen samen. Daarbij neemt de secretaris steeds twee andere managers uit zijn/haar gemeente mee. Zo ontstaat een netwerk tussen gemeenten en een kring van vernieuwende leidinggevenden. Timmermans is enthousiast. “Vanuit IGOM peilen we in Noord en Midden Limburg de interesse voor de leergang. Het vertrouwen van burgers in de overheid staat onder druk, zeker in Limburg. Dit vergroot de noodzaak om de oprecht geïnteresseerd burgers mee te nemen in het creatieve proces en de grote opgaven tot een collectief vraagstuk te maken. Het extern gericht maken van de gemeente vraagt om nieuw leiderschap.”

Over IGOM

In IGOM werken 34 gemeenten en andere overheidsorganisaties op het gebied van het functioneren van mensen en organisaties. IGOM bevordert mobiliteit en duurzame inzetbaarheid van medewerkers. Ook regelt de organisatie de inzet van flexkrachten, stagiaires en tijdelijke ondersteuning. Daarnaast ligt de focus op het versterken van het netwerk. Door het uitwisselen van kennis, ervaring en vaardigheden kunnen IGOM-organisaties onderling knelpunten oplossen en kansen benutten. Ook op het terrein van kwaliteit, kostenbesparing en vergrijzing.