Jaring Hiemstra blikt terug op de derde en laatste bijeenkomst in Tilburg, waarin transformatief leiderschap centraal stond. Samen met de VGS organiseert A&O fonds Gemeenten een leergang voor gemeentesecretarissen.
Jaring Hiemstra is gepromoveerd in de bestuurskunde en begeleidt als partner Strategie en netwerken bij Hiemstra & De Vries veel publieke organisaties. Hij begeleidt de leerdagen én geeft elke bijeenkomst een korte inhoudelijke bijdrage vanuit zijn ervaring en onderzoekswerk.
Transformatief leiderschap is het loslaten van aannames
Gemeenten hebben maatschappelijke en organisatorische opgaven die vragen om transformatie. Met transformatie bedoelen we een proces waarin mensen hun vanzelfsprekende aannames over zichzelf, anderen en de wereld anders gaan zien en vervangen door meer verbindende aannames, en hiernaar handelen. Transformatie ontstaat niet vanzelf.
Onder begeleiding van Florian Bekkers verdiepten de deelnemers het begrip van transformatie en oefenden ze hiermee om toegang te krijgen tot transformatief leiderschap. Transformatie gaat over het onderzoeken en loslaten van (veelal onbewuste) aannames die ons denken en handelen beperken.
Florian stelt- op basis van zijn proefschrift De Transformatieve Dialoog - dat er vraagstukken (in de maatschappij en binnen organisaties) zijn die raken aan overtuigingen en waarden op het niveau van identiteit. Zijn onderzoek laat zien dat in zulke gevallen feitenonderzoek en argumentatie niet effectief zijn. Het is dus belangrijk dat gemeentesecretarissen ook de vaardigheid hebben om deze transformatieve processen vorm te geven.
Oefenen met transformatie
Na de introductie benoemden de deelnemers zelf aannames en hardnekkige opvattingen, en ervoeren de impact daarvan en de vasthoudendheid hierin. Ze hebben vervolgens geproefd aan transformatie door hun gelijk over deze aannames, meningen en zienswijze los te laten en te onderzoeken welke andere ideeën en handelingsperspectieven dan mogelijk worden.
In plaats van de meer gebruikelijke probleem-oplossingreflex leverde dit boeiende inzichten op over een veel meer ontspannen en vermoedelijk ook effectievere omgang met uitdagingen van de deelnemers.
Transformatie van het sociaal domein in Tilburg
In Tilburg gingen de deelnemers verder in gesprek met Frans Swinkels. Frans is concerndirecteur sociaal domein en overheidsmanager van het jaar 2023. Zijn nieuwe rol in Tilburg is Kwartiermaker gebiedsgericht en transformatief werken. Hij vertelde hoe hij sinds 2013 werkt aan de transformatie van het sociaal domein.
Belangrijke elementen in zijn transformatieve aanpak zijn: het pact dat hij sloot met partners in de stad, de zoektocht en de verbinding met de doelgroep, het ‘maken’ van gemeenschappelijke taal in een wereld waar iedereen zijn eigen taal heeft. Ook ging hij in op hoe je niet routinematig transformatief werk passend krijgt in de organisatie. Hij ging in op de cruciale rol van de professional. Hij benadrukte ook de spanningen die hij de afgelopen jaren heeft ervaren en wat dit met hem en zijn omgeving deed. Uit zijn verhaal haalden de deelnemers acht lessen:
- Gebruik de kracht van praktijkverhalen in je leiderschap
- De opgave moet iets in jezelf als leider raken om effectief te kunnen zijn
- Je moet pijn kunnen verdragen, taaie problemen zijn niet snel te fixen
- Ga verhalen uit de uitvoering en samenleving actief ophalen
- Niet teveel vinden maar vooral vragen
- Je moet lef hebben: regels en bestaande praktijken ter discussie durven stellen
- Je moet een lange adem hebben, langdurig commitment hebben
- Oog op de bal maar flexibel in de aanpak zijn
Evaluatie
Met de deelnemers evalueerden we de sessie en drie leerdagen. De gemiddelde score is ruim een acht en de secretarissen gaven goede tips voor de volgende reeks van de leerdagen ‘De transformerende gemeentesecretaris’ in 2025.
