Het aantal vacatures bij gemeenten is met 8,4 procent gedaald in het tweede halfjaar van 2024 ten opzichte van dezelfde periode in 2023. Dit is een opvallende trendbreuk; de afname volgt op jaren van groei in het aantal vacatures.
Waar in het derde kwartaal nog een lichte stijging zichtbaar was (+2%), zette in het vierde kwartaal een scherpe daling van 16 procent in. Deze beweging past binnen een bredere landelijke ontwikkeling, waarbij ook andere overheden, zoals de Rijksoverheid, terughoudender zijn in het plaatsen van vacatures.
Al jaren brengt A&O fonds Gemeenten de vraag naar arbeid in de gemeentelijke sector periodiek in kaart met de Vacaturemonitor.
Online vragenhalfuur nieuwe Vacaturemonitor
Wil je kort worden meegenomen in de trends en ontwikkelingen van de nieuwe Vacaturemonitor? Schrijf je dan in voor ons online vragenhalfuur op dinsdag 15 april. Van 10 tot 10.30 uur nemen we je mee in de laatste ontwikkelingen. Er is uiteraard ruimte voor vragen en het onderling uitwisselen van ervaringen. Meld je aan via de link hieronder!
Bezuinigingen werpen hun schaduw vooruit
De belangrijkste verklaring voor de daling ligt waarschijnlijk in de aanstaande bezuinigingen op het gemeentefonds in 2026. Het zogenaamde ravijnjaar. Gemeenten anticiperen hierop door minder nieuwe vacatures uit te zetten. Dit geldt voornamelijk voor kleine en middelgrote gemeenten.
Ook het niet invullen van openstaande vacatures draagt bij aan het lagere aantal nieuwe plaatsingen. Immers, als een vacature nog niet is ingevuld, is er minder noodzaak nieuwe vacatures voor diezelfde functie te plaatsen.
Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties
Ook kan de opheffing van het handhavingsmoratorium van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) een rol hebben gespeeld. Omdat de Belastingdienst strenger optreedt tegen schijnzelfstandigheid, zijn gemeenten mogelijk sneller geneigd zelfstandigen die voor hen werkten in loondienst te nemen. Voor deze functies zijn vermoedelijk geen vacatures geplaatst.
Uitzonderingen in Groningen en Drenthe
Hoewel in vrijwel alle provincies een daling te zien is, vormen Groningen (+35%) en Drenthe (+12%) een uitzondering.
Dit heeft vooral te maken met de hersteloperatie rondom de aardgaswinning en het insourcen van diensten door de gemeente Groningen. Hierdoor nam het aantal vacatures in deze regio’s juist toe.
Minder vraag naar staffuncties
In alle functiegebieden is sprake van een daling van het aantal vacatures. Uit praktijkinterviews met gemeenten blijkt dat zij met het oog op het ravijnjaar het eerst bezuinigen op staffuncties. Dit verklaart de grotere daling in vacatures voor bijvoorbeeld bestuurlijke ondersteuning en communicatie of voorlichting.
Aantrekken nieuw talent
Uit de Vacaturemonitor blijkt dat de vraag naar trainees en stagiairs toeneemt. Dit wijst mogelijk op een strategische keuze van gemeenten. Door jonge medewerkers aan te trekken en op te leiden, hopen zij vroeg in te spelen op de verwachte vergrijzingsgolf.
Op 19 mei verschijnt de Personeelsmonitor Gemeenten 2024, dé benchmark voor HR kengetallen bij gemeenten. De gegevens en mogelijkheid tot benchmarken, helpen gemeenten om meer inzicht te krijgen in hun situatie en hun strategie mogelijk aan te scherpen.
Inspirerende oplossingen uit de praktijk
Ondanks de krappe arbeidsmarkt laten gemeenten zien dat er creatieve oplossingen mogelijk zijn. Gemeente Almere organiseerde bijvoorbeeld een succesvol ‘Jobfest’ om op een laagdrempelige manier nieuw talent aan te trekken. Gemeente Groningen zet met visueel sterke testimonials in op een aantrekkelijk werkgeversimago.
Daarnaast blijken alternatieve wervingskanalen, zoals gespecialiseerde vacaturebanken en LinkedIn-campagnes, effectief. Het aannemen van junioren en het investeren in hun ontwikkeling wordt ingezet als strategie tegen het tekort aan ervaren personeel. Ook personeelsbehoud staat op de agenda: in Groningen wordt geëxperimenteerd met het in dienst houden van AOW-gerechtigde medewerkers.
Blijf investeren in het aantrekken en behouden van talent
De Vacaturemonitor onderstreept dat ondanks de daling in het aantal geplaatste vacatures, het belang van strategisch personeelsbeleid groter is dan ooit. Gemeenten die anticiperen op toekomstige ontwikkelingen én investeren in werving, opleiding en behoud van medewerkers, hebben een voorsprong. Juist in onzekere tijden kan dat het verschil maken.
Scenariodenken
Samen met De Ruijter Strategie ontwikkelden we eerder een toekomstverkenning waarin in 10 jaar vooruit wordt gekeken naar de gemeentelijke arbeidsmarkt van 2035. De documenten zijn bedoeld als handvatten om strategische keuzes te maken. Bijvoorbeeld voor het opstellen of aanscherpen van een gemeentelijke arbeidsmarktstrategie of wendbaarder maken van de organisatie.
Download hieronder de omgevingsverkenning met trends en het document ‘De toekomst als spiegel’ met daarin vier plausibele toekomstscenario’s.
