"Het is tijd om op een andere manier naar je werk te kijken". Dat stelt organisatiefuturoloog Arjen Banach. Zeker nu kunstmatige intelligentie voor turbulentie zorgt. De belangrijkste aansporing: word van een uitvoerder een uitvinder.
Banach onderzoekt als organisatiefuturoloog hoe ons werken van morgen eruit komt te zien. Inspiratie doet hij ook op in de supermarkt. “Mijn stukje gember was per ongeluk betaald door de persoon voor mij in de rij. Om dit te herstellen moest de manager met een speciaal sleuteltje komen. ‘Waarom is dat nodig’, vroeg ik het kassameisje. ‘Geen idee’, zei ze. Dat triggert mij: waarom doen we dingen terwijl we niet eens weten waarom we ze doen?
Dit speelt op iedere werkvloer. De kunst is om hier nieuwsgierig naar te zijn; te willen weten of iets eigenlijk wel werkt en hoe processen en activiteiten slimmer kunnen, bijvoorbeeld met inzet van kunstmatige intelligentie. Dan krijg je sturing op hoe jouw werk en jouw organisatie er morgen uitzien. En dan kun je ook impact gaan maken in plaats van je uren draaien. Bonus: meer werkplezier.”
Zelf aan het stuur
Kunstmatige intelligentie is zo’n ‘ding’ waar je nieuwsgierig naar zou moeten zijn, vindt Banach. “Er zijn turbulente veranderingen op komst en in turbulente tijden kun je maar beter zelf aan het stuur zitten.
Dat betekent dat je proactief moet zijn: niet afwachten, niet veranderen omdat het moet, maar het zelf willen en het zelf doen. Het is de beste strategie om je doelen te bereiken.” De vraag is wel of een organisatie klaar is voor zo’n nieuwe ontwikkeling als kunstmatige intelligentie. “Nee, meestal niet,” zegt Banach. “Daarom moet je bewust de cultuur creëren waarin een nieuwe technologie kan landen.”
Terug naar de basis
Een nieuwe cultuur creëren kan allereerst door te experimenteren, in dit geval met kunstmatige intelligentie. “Doe het met elkaar en wees creatief. En hou het eerst intern”, adviseert Banach. “Want de veranderingen gaan zo snel dat ze ons voorstellingsvermogen en verandervermogen nog te boven gaan. Pas als je het gaat snappen, kun je er ook mee naar buiten.” Een tweede advies van de organisatiefuturoloog is om de zin van de onzin te onderscheiden. “Terug naar de basis.
We verspillen veel te veel tijd met pseudo-productiviteit als mailtjes en meetings. Focus liever op waarde creërend werk: doe de juiste dingen en doe ze met aandacht. Bedenk of iedereen live bij een vergadering moet zijn. Of is het lezen van de notulen, gemaakt door AI natuurlijk, voor sommige mensen voldoende.” Een derde advies van Banach: wees hard op de inhoud, zacht op de persoon.
“Psychologische veiligheid is zo belangrijk: mag iedereen zichzelf zijn op het werk? Als dat niet het geval is komen mensen niet in de leerzone waar ze maximaal uitgedaagd worden. Met werkdruk is niets mis, maar een onveilige omgeving zorgt dat mensen in de zombiezone, comfortzone of hyperzone blijven steken. Het cruciale element is een goede, eerlijke aanspreekcultuur. Dat geeft vertrouwen, dan kunnen mensen bloeien.”
Van uitvoeren naar uitvinden
Het belangrijkste advies van Banach is de vierde: ga van uitvoeren naar uitvinden. “Als je dit doet, mag je de andere drie vergeten, grapt Banach. “We kunnen niet meer overzien wat er op ons afkomt, dus moet je gaan experimenteren.
Word zo de uitvinder van je functie en kom zo snel mogelijk in beweging. Uit je hoofd, in de praktijk.” De futuroloog tipt om te beginnen met het maken van een lijstje. “Wat doe je allemaal en bedenk waar AI je kan ondersteunen, maak een stappenplan. Of formuleer een prompt in ChatGPt: ‘ik werk bij organisatie x als medewerker y: maak een lijst van mijn werkzaamheden en vertel waar jij me mee kan ondersteunen.’ Probeer het maar!”
Natuurlijk onderkent Banach dat de gemiddelde werknemer niet wordt afgerekend op experimenten. Hij roept organisaties dan ook op om hier ruimte voor te geven. Maar de echte verandering zit in de stappen die de werknemer zelf neemt. “Ook kleine stappen tellen. Kus die rebel in jou wakker, wees ambitieus. En weet: je hebt een keuze hoe jij werkt: ben je de uitvoerder of de uitvinder?”
Als je denkt competent te zijn, kun je je kwetsbaarheid niet omarmen. En je creativiteit ook niet. Terwijl de mens van nature hypercreatief is, we verstoppen dat alleen en lijden met een beetje pech aan terminale serieusheid. Laat het niet toe, blijf experimenteren en spelen. Ook in je werk, of misschien wel juist in je werk!
Drie tips
- Geef jezelf het geluk te weten dat je niet alles weet. Je ontdekdrift en nieuwsgierigheid krijgen hierdoor de ruimte. Immers: je bent toch nog niet mentaal gepensioneerd?
- Word de uitvinder van je functie en kom in beweging. Wees pro-actief en experimenteer. Onderzoek hoe je je werk leuker kan maken en laat kunstmatige intelligentie je helpen.
- Ga voor impact en niet voor het maken van je uurtjes. Verdoe je tijd niet aan pseudocreativiteit. Heb focus en versnel door de vertraging te elimineren.
Deze workshop schudt me wel weer even wakker hoor. Natuurlijk weet ik van het bestaan van AI en nieuwe technologieën, maar maken we er in de dagelijkse praktijk gebruik van? En mogen we het eigenlijk inzetten? Ik weet dat niet eens. Maar ik ga het wel uitzoeken. De oproep van Arjen Banach om van uitvoerder te transformeren naar uitvinder vind ik sterk. En ik verbind er meteen actie aan: voortaan ga ik op m’n thuiswerkdag twee uur blokken voor uitvinden. Kunnen we AI laten notuleren, welke tools zijn daarvoor, zijn er privacy problemen te verwachten? En is het nodig om met een werkgroep van zes man aan vacatureteksten te werken, of laten we ons helpen door AI? Ik denk dat we wel moeten, alleen al omdat we anders onze arbeidsmarktpositie kwijtraken. Jongeren zijn opgegroeid met AI en nieuwe technologie, die willen dat echt niet meer loslaten. Dus moeten wij het vastpakken.”
Dossier Toekomst
Bezoek nu ons Dossier Toekomst. Dé plek waar we samen een blik werpen op de toekomst van gemeentelijke organisaties en het werk van ambtenaren. De wereld verandert sneller dan ooit en gemeentelijke organisaties moeten mee veranderen.
Hoe ziet je werk er over vijf, tien of zelfs dertig jaar uit? Hier ontdek je hoe gemeenten zich voorbereiden op deze nieuwe realiteit.
Je vindt inspirerende voorbeelden, praktische handvatten en verhelderende inzichten over de toekomst van gemeentelijk werk. We laten zien hoe experts en innovatieve gemeenten nu al met deze onderwerpen aan de slag gaan.
