In de drie BAR gemeenten - Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk - is een gemeentelijk hulpteam actief om getroffen ouders te ondersteunen. Geen eenvoudige opgave, want er is weinig vertrouwen in de overheid bij deze ouders. Daarbij is het aantal mensen dat in aanmerking komt voor ondersteuning sterk toegenomen. Hoe pakt het team dit aan?
Dit verhaal verscheen eerder op de website van het A&O fondsen Festival 2022. Dit festival van alle A&O fondsen wordt om de 2 jaar gehouden. Zien wat we vorig jaar gedaan hebben? Kijk nu alle webinars hier terug.
De andere aanpak
Bianca Al Mashta, manager maatschappij bij de BAR-organisatie, is vanaf de start betrokken bij de hulp en ondersteuning aan gedupeerden, al gebruikt zij dat woord liever niet meer. “We hebben het hier liever over ouders die geraakt zijn door de toeslagenaffaire. Dat leken er in eerste instantie niet veel. De informatie van de Belastingdienst was toen dat het 35 mensen betrof die zich hadden gemeld als gedupeerde en woonachtig zijn in onze gemeenten. We besloten dat de hulpverleners in de wijkteams en bij de schuldhulpverlening deze ouders zouden benaderen om ze te helpen. Toen de toeslagenaffaire steeds groter werd, nam het aantal mensen dat zich meldde bij de Belastingdienst echter sterk toe.
Daarop bleek de gekozen aanpak niet goed berekend. De ouders met toeslagproblematiek bleken op ons voor te lopen wat informatie betreft en ook de doorverwijzing door de hulpverleners pakte niet altijd even goed uit. Daarop is in voorjaar 2022 het Hulpteam Toeslagenaffaire opgericht met vijf teamleden, een projectleider plus een beleidsadviseur. Nu krijgt iedere ouder een eigen contactpersoon die voor alles het aanspreekpunt is, dus niet verschillende contactpersonen voor bijvoorbeeld schuldhulpverlening en dan een ander voor sociaal-psychische problematiek.”
Iedere ouder krijgt een eigen contactpersoon die voor alles het aanspreekpunt is.
Netwerk inzetten
Vanuit een eerdere functie als projectcoördinator van het lokaal zorgnetwerk kwam Maarten Holster over als projectleider bij het Hulpteam. Hij bracht een netwerk mee dat ingezet wordt bij de hulpverlening aan getroffen ouders. “In dat netwerk zitten veel contacten in- en extern, waaronder woningbouwverenigingen, politie en zorginstellingen. De collega’s in het team hebben bij een casus de beschikking over al deze contacten”, aldus Maarten.
Hoe belangrijk dat is maakt hij duidelijk met een voorbeeld van een getroffen ouder die een afwijzing had gekregen van de Belastingdienst op basis van de zogeheten ‘lichte toets’, maar daarbij wel het advies kreeg om voor een integrale beoordeling te kiezen. “Dat betekent dat deze ouder kan aansluiten in een lange rij, want dat is waar de wachtlijsten ontstaan.
Intussen kreeg deze ouder wel problemen met een huurschuld en de woningcorporatie wilde haar uit de woning zetten. Daar steken wij dan een stokje voor en gaan in gesprek met de verhuurder. Of het nu linksom of rechtsom is, we komen met een oplossing. Dat kan de Bijzondere Bijstand zijn of als uiterste mogelijkheid een speciale uitkering.” Om slagvaardig te kunnen zijn is het hulpteam multidisciplinair opgezet. Maarten: “In het team zit een maatschappelijk werker, iemand die bewindvoerder is geweest plus twee collega's met een achtergrond in participatie en werk en inkomen. Omdat we goed inzicht willen hebben in de hulpvraag van cliënten is ook een beleidsmedewerker aan het team gekoppeld. Zij is goed ingevoerd in alles wat speelt bij de toeslagenproblematiek, voedt het team met de laatste nieuwtjes en houdt onze kennis op peil zodat we effectief kunnen zijn in de hulpverlening."
De woningcorporatie wilde de ouder uit de woning zetten. Daar steken wij dan een stokje voor.
Schade repareren
Het hulpteam biedt onder meer hulp bij praktische zaken. Ouderbegeleider Esra Demirci: “Zo is er een man die naar Ridderkerk is verhuisd met een medische urgentie. Hij heeft een minimum inkomen, is gescheiden en ouder van een kind. Door de problemen met de Belastingdienst heeft hij jarenlang geen geld opzij kunnen zetten voor de noodzakelijke inrichting van een woning.
Wij hebben gekeken wat hij nodig heeft en zo vergoeden we aankopen voor hem volgens de specifieke regeling die wij hiervoor hebben conform de Regeling Specifieke Uitkering (SPUK) gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenproblematiek.” Naast praktische hulp geeft het team getroffen ouders ook de ruimte voor hun emoties. “Mensen hebben veel emotionele schade en er vallen regelmatig tranen in de gesprekken”, aldus Esra.
Dat de gesprekken met getroffenen indringend zijn, maakt het belangrijk dat de leden van het team ook hun verhaal kwijt kunnen. Daarvoor komt het team wekelijks bij elkaar om de ervaringen te delen. Esra daarover: “Het is dan een goed moment om te delen wat ik meegemaakt heb en zo kan ik het ook een plek geven.” Bianca voegt hier aan toe dat alle teamleden een buddy hebben met een luisterend oor. Dit om te voorkomen dat teamleden te veel ‘meenemen naar huis’ van wat ze in het werk ervaren.
Waardering
Wordt de hulp en ondersteuning die het team de getroffen ouders biedt ook altijd gewaardeerd? Bianca: “Sommige ouders willen geen contact met ons, want wij zijn immers de overheid die hen in de problemen heeft gebracht. Enkele van deze ouders hebben liever contact met een administratiekantoor in deze regio dat zij wel vertrouwen. Daar hebben we ook naar geluisterd, want we gaan altijd uit van de wens van deze ouders. Wij hebben contact met dat kantoor dus er blijft overzicht over wie welke hulp krijgt." Esra heeft de ervaring dat toch wel een band ontstaat met de mensen. “Door te luisteren ben je al bezig met dat emotionele herstel. Zo kreeg ik een bedankmail van een moeder die meldde dat zij zich voor het eerst gesteund voelde door de overheid. Dat maakt voor mij duidelijk waar ik het voor doe.”
Ik kreeg ik een bedankmail van een moeder die meldde dat zij zich voor het eerst gesteund voelde door de overheid.
Uitdagingen genoeg
Het team ziet het aantal ouders toenemen dat ondersteuning nodig heeft als gevolg van de toeslagenaffaire. “Van de genoemde 35 enkele jaren terug is dat gestegen naar meer dan honderd ouders die nu worden ondersteund”, aldus Maarten. Het aantal mensen dat zich in de drie gemeenten heeft gemeld bij de Belastingdienst is overigens meer dan vijfhonderd. Maarten zegt daarover: “Dit is een groot getal, maar we weten inmiddels dat niet alle ouders ondersteuning van de gemeente wensen of nodig hebben. Sommigen kunnen zichzelf redden. Een aantal mensen is helaas onterecht gemeld, bijvoorbeeld door hun bewindvoerder.
Deze mensen hebben wel problemen, maar niet door de kinderopvangtoeslag. Daarbij kunnen ze allemaal bij ons terecht als ze ondersteuning nodig hebben.” Hoe ziet Bianca die aanwas van getroffenen in relatie tot de menskracht in het team? “Er ligt wel een afspraak met de drie gemeenten over de ongeveer honderd mensen die we nu begeleiden. Stijgt dat aantal sterk de komende tijd, dan mogen we het hulpteam uitbreiden." Daarbij denkt het team ook na over acties die ouders nog meer kunnen ondersteunen bij de verwerking van wat ze hebben meegemaakt.
Maarten: “We proberen ouders een collectieve handreiking te doen, niet als gemeente maar via lokale welzijnsorganisaties die we gevraagd hebben om lotgenotencontact te organiseren. Ook willen we zoiets voor jongeren gaan doen omdat er een kindregeling staat aan te komen. Kinderen gaan best bijzondere bedragen uitbetaald krijgen en het lijkt ons goed om iets in te richten zodat zij hun verhaal kunnen delen over hun problemen en kunnen praten over de regeling. Dat kan wellicht via school of jongerenwerk, dat moeten we nog nader onderzoeken.”
